درس ۲۱: نظریه وابستگی مخاطبان ( (dependent audience

نظریه وابستگی مخاطبان ( (dependent audience

مخاطب در این نظریه منفعل است،چون معتقد به یک رابطه سه گانه بین رسانه ، جامعه و مخاطب است.مخاطب عصر حاضر به خاطر وجود دو نیاز به رسانه وابسته است :

1- نیاز به بهداشت اطلاعات (اطلاع از تحولات جامعه نوین و مدرن شهری )

2- نیاز به ندانستن و گریز از واقعیت (برنامه های طنز در اوقات فراغت )

خصوصیات این نظریه :

1- تداوم نیازها ، زیرا با رفع یک نیاز ، نیاز دیگری مطرح می شود که باید توسط رسانه رفع شود.

2- هر چه نیازها بیشتر باشد ، میزان وابستگی بیشتر می شود. و تاثیر رسانه ها بر رفتار ونگرش مخاطب بیشتر می شود.

تفاوت نظریه وابستگی مخاطب با تزریقی دراین است که درافراد انفعال و اعتیاد به وجود می آورد.

** براساس نظریه تزریقی مخاطبان فیلم های خشن ، خشن میشوند و بر اساس نظریه استحکام تنها کسانی که زمینه خشونت دارند ، خشن می شوند و بر اساس نظریه وابستگی مخاطب ، مخاطبان تنها یک حس انفعال و رکود دارند و دچار بی حسی می شوند و عکس العملی نشان نمی دهند. 

انتقاد وارده به نظریه وابستگی :

مطلق انگاشتن نقش رسانه ها و نادیده گرفتن ویژگی های فردی و ارتباطات میان فردی از انتقادهای وارده است.به عبارت دیگر ، این نظریه رسانه ها را در انجام تغییرات نگرشی و رفتاری توانای مطلق می داند در حالی که توانایی رسانه ها خود متاثر از زمینه های قبلی مخاطب و ساختارهای اجتماعی است.

درس ۲۰ : نظریه نیازجویی

نظریه نیازجویی (1970) : استفاده و رضایت مندی : (use and gratification):

این نظریه می گوید مخاطب به نیاز خود آگاه است و بنابراین فرایند انتقال پیام پنج ویژگی دارد:

1- مخاطب پویاست

2- رقابت رسانه با خود و دیگر پدیده ها برای تامین نیاز مخاطبان الزامی است.

3- جستجوگر است یعنی برای تامین نیازها و رضایت خود روش های مختلفی را تجربه می کند.

4- مخاطبان برای تامین نیازهای معرفتی خود آگاهانه رسانه مورد نظر را انتخاب می کنند.(از نیاز آگاه هستند)

5- برای تامین نیازهای اساسی منابع مختلف ارتباطی و غیر ارتباطی با یکدیگر در ارتباط هستند.

میزان ابهام و مناسب دانستن موضوع به کار و زندگی فرد ، تعیین کننده میزان تمایل فرد به رویارویی با وسایل ارتباط جمعی برای رفع نیازهای شناختی است.

اساسا رویکرد افراد به رسانه ها به دلیل کسب دو پاداش است :

1- پاداش آنی : اطلاع داشتن در مورد حوادث ورویداد های روز

2- پاداش آتی : خدمات مقوله های آموزش دراز مدت (نیاز به یافتن و جستجوی آگهی ها ، استفاده آموزشی )

مهم ترین انتقاده وارده به نظریه نیاز جویی این است که تاثیر رسانه را بر ایجاد نیازها و تامین آنها نادیده می گیرد.

درس ۱۹: نظریه برجسته سازی (agenda-setting)

نظریه برجسته سازی (agenda-setting) :

این نظریه (1970) می گوید رسانه ها در انتقال پیام ها نوعی اولویت یا برجسته سازی به وجود می آورند.این نظریه باز هم تاثیرات رسانه ها را درحوزه رفتار محدود می کند.اما با برجسته ساختن برخی از موضوعات می توانند بر اطلاعات مردم تاثیر بگذارند.به عبارتی ، رسانه ها گرچه نمی توانند تعیین کنند که مخاطبان چطور بیندیشند اما می توانند تعیین کنند که درباره چه بیندیشند .

شاو و مک کاب شعارهایی را که توسط کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا مطرح شده بود ، همچنین نتایج نظر سنجی از مردم را تحلیل محتوا کردند و نتیجه گرفتند که رسانه ها با یزرگ کردن و اولویت دادن به برخی موضوعات بر اولویت های مردم تاثیر می گذارند.

مخاطب در این نظریه پویا است اما مسئولیت جهت دهی به افکار مردم با رسانه هاست.

وظیفه رسانه: الگوی آگاهی بخشی =الگوی برجسته سازی = اولویت بخشی

** برجستگی مسایل تغییرات رفتاری به دنبال ندارد بلکه تغییرات شناختی ( اطلاعاتی ) به وجود می آورد.

انتقادهای وارده به نظریه برجسته سازی :

1- خلاف این نظریه ، اولویت ها توسط زمینه ها و موقعیت های اجتماعی تعیین می شود نه توسط رسانه ها به طور مستقیم.

2- در بسیاری موارد تمایز بین آنچه می اندیشم و آنچه که در موردش می اندیشیم مشکل و ناممکن است.

درس ۱۸ : نظریه استحکام (تاثیر محدود)

نظریه استحکام (تاثیر محدود) :

این نظریه توسط پل لازارسفلد و برلسون در دهه 40 ارایه شد.در زمانی که نظریه گلوله حاکم بود.

بر اساس این نظریه پیام قدرت ندارد و فرد به انتخاب خودش پیام را انتخاب می کند.پس مخاطب پویاست وتاثیر پیام های ارتباطی تقویت عقاید موجود است.پیام تغییرات بنیادی ایجاد نمی کنند بلکه عقاید و گرایشات را استحکام می بخشد ، یعنی تکیه اصلی بر مخاطب است.

نام دیگر این نظریه تاثیرات محدود وسایل و پیام های ارتباطی است.(رابرت من )

این نظریه به اصل انتخاب خاص اعتقاد دارد. به این معنی که رویاروی با پیام انتخابی است.و به پارامترهای غیر ارتباطی مانند سن ، شغل ، خانواده  که مربوط به مخاطب است برای اثر گذاری پیام اهمیت بیشتری می دهد.

به نظر کازنو سه حالت را برای شناخت روش های اعمال نفوذ بر توده ها از طریق رسانه ها باید تمیز داد :

1- تقویت عقیده موجود

2- ساختن عقیده تازه

3- تغییر عقیده

از دیدگاه کازنو تاثیر رسانه ها بیشتر تقویت عقیده موجود است.

انتقاد وارده به نظریه استحکام :

1- نقش رهبران افکار را بسیار افراطی بررسی می کند

2- نقش رسانه ها را فقط به تثبیت عقاید محدود می کند و نقش آنها در تغییر نیاز ها را نادیده می گیرد.

نظریه دو یا چند مرحله ای بودن پیام :

کاتز و لازارسفلد به دو مرحله ای بودن پیام ها تاکید دارند ، بر اساس این نظریه پیام وسایل ارتباطی ابتدا به رهبران عقاید داده  می شود و سپس رهبران عقاید پیام ها را به دیگران انتقال می دهند.

رهبران عقاید نقش یک گزینشگر خبر که فقط برخی خبرها را انتخاب می کند ، ندارند ، بلکه آنان با توجه به خط مشی هایی که  خود دارند ،اخبار را منتقل می کنند و کوشش می نمایند فرد را در جهت اعتقادت خود هدایت کنند و رفتار مورد نظر را در فرد به وجود آورند.

این افراد گاهی هم سکوت می کنند و با سکوت خود جریان ارتباطی را قطع می کنند.دراین نظریه اعتبار منبع نیز مهم است .هر کس نمی تواند تاثیر گذار باشد ، به عبارتی منبع پیام باید اعتبار داشته باشد.

درس ۱۷ : نظریة تزریقی

نظریة تزریقی

نظریة تزریقی اشاره بر این دارد که رسانه های گروهی تاثیر مستقیم ، فوری و قدرتمندی بر روی مخاطبان دارند . مدیران رسانه ها در دهه های 40 و 50 میلادی تأثیر عمیق خود بر تغییر رفتارهای مخاطبان خود را به خوبی دریافته بودند.

عوامل مؤثر در این اثرگذاری عمیق عبارتند از :

-          سرعت گسترش رادیو و در برگیری آن و پس از آن تلویزیون

-          ضرورت ترغیب مردم و جلب نظر آنان در زمینه هائی همچون تبلیغات تجارتی و یا مبارزات انتخاباتی و غیره

-          مطالعات دهة 1930 که روی تاثیر تصاویر متحرک بر روی کودکان متمرکز شده بود .

-          تک قطبی کردن رسانه ها توسط هیلتر در طی جنگ جهانی دوم که بمنظور متحد کردن آلمان در چهارچوب نازیسم بود.

این نظریه معتقد است که رسانه ها تأثیر بسیار قوی و عمیق و بطور یکنواخت بر روی سطح وسیعی از مخاطبان دارد که می توان با ارسال مستقیم پیام همانند شلیک کردن یک گلوله و یاتزریق یک آمپول درآنان از طریق طراحی یک پیام مشخص ، آنان را وادار به عکس العمل نموده و پاسخ دلخواه و مورد انتظار را ازآنان دریافت کرد.

منظور از دو اصطلاح (( شلیک گلوله)) و یا (( تزریق کردن یک آمپول )) که در این نظریه بیان شده ، تاکید بر آن است که جریان اطلاعات قوی و منسجم که بصورت مستقیم از یک منبع قدرتمند بر مخاطب یا دریافت کنندة پیام می رسد ، تأثیر زیادی بروی دارد . نظریه گلوله جادوئی بر این باور است که پیام همانند یک گلوله است که از دهانة یک تفنگ ( یک رسانه ) به مغز یک نفر ( مخاطب یا دریافت کننده ) شلیک می شود.

با یک تصور ساده تر نظریه تزریقی را هم می توان اینگونه بیان کرد که پیام های رسانه ای همانند آمپولهایی هستند که بطور مستقیم در بدن مخاطبین منفعل تزریق می شوند و بلافاصله بر آنها تأثیر عمیق برجای می گذارند.

در این دیدگاه رسانه یک منبع قدرتمندو خطرناک تلقی می شود ، چرا که گیرنده یا مخاطب در مقابل هرگونه تأثیر پیام ناتوان است و هیچ چاره ای برای فرار وی از تحت تأثیر قرار گرفتن در مقابل پیام در این مدلها دیده نشده است. مردم همانند یک اردک نشسته تصور شده اند. منفعل و بلاتکلیف واراده ، آنگونه که هیچ اراده ای از خود ندارند . البته مردم نیز همانطور بودند و آنگونه فکر می کردند که رسانه ها به آنان دیکته می کردند چرا که هیچگونه مجرای اطلاعاتی دیگری به غیراز اطلاعات دریافتی نداشتند.

نظریه گلوله جادوئی در بررسی های بعمل آمده توسط محققانی همچون لازارسفلد Lazarsfeld ، برلسون Berelson و گودت Gaudet درست از آب در نیامد . آنها تحقیقاتی را در سالهای 1944 تا 1968 پیرامون انتخابات ریاست جمهوری انجام می دادند . پروژة تحقیقاتی آنها در طی کاندیداتوری آقای فرانکلین روزولت Franklin D.Roosevelt در سال 1940 مشخص کرد که بین رسانه ها و رفتارهای سیاسی مردم روابطی وجود دارد .

اکثریت مردمانیکه در معرض تأثیر پیامهای رسانه ای قرار نداشتند ، بیشترین تأثیر پذیری را از ارتباطات میان فردی پذیرفته بودند ، که اثرآن از اثر رسانه ها بیشتر بوده است. تأثیر تبلیغات انتخاباتی آنقدر که در نظریة گلوله جادویی به آن تاکید شده بود ، قوی و موثر نبود تا شنونده (مخاطب) را ترغیب کند یا آنان را در یکسان سازی فکری و همانند سازی در عمل (مثلاً انتخاب فردی خاص) کمک نماید و یا به سوی اهداف پیام بکشاند.

تمرکز بر مطالعات گروهی ، نظر سنجی ها ، سایر روشهای مطالعات گسترش بازار، بازاریابی و همه و همه نتیجه انتشار فعالانه گونه های مختلف رسانه ها بوده که امروزه در دسترس عموم قرار گرفته است ، نشان دهنده این است که تئوری گلوله جادوئی ، جای خود را به سایر تئوریها داده است . مدلهائی با ابزارهای متفاوت همانند (( تئوری دو گام به جلو)) یا (( تئوری اشاعه نوآوری )). از مواردی که می توان در مورد نظریة گلوله جادوئی به آن اشاره کرد ، یک نمایشنامة رادیوئی است که در 30 اکتبر 1938 توسط ارسـون ولـز و با همکاری گروه تئاتر مرکــوری تـنظیم و اجـرا شد . این نمایشـنامه که بـنام (( جنگ جهانی )) نام گذاری شده بود ، داستان تخیلی حمله ساکنان کره مریخ به کره زمین بوده که در برنامه تبلیغی این نمایش نامه که در جشن روز هالوین پخش می شد ، برنامة رادیو قطع شد و یک خبر به این مضمون پخش گردید: (( مریخی ها به سمت زمین حرکت کرده اندوبه زودی در محلی به نام گروورس میل S Mill‘ Groverدر ایالت نیو جرسی امریکا به زمین خواهند رسید))

این پیام اگرچه مربوط بیک آگهی بازرگانی بود ، اما موجب وحشت و اضطراب ناگهانی شده و همه چیز را بهم ریخت . از 12 میلیون نفر شنوندگان این پیام ، حداقل یک میلیون نفر آن را باور کردند که یک موجود بیگانه ، از فضا به زمین خواهد آمد . موجی از ترس و وحشت جامعه را فراگرفت . برنامه های مذهبی کلیساها بهم خورد ترافیک و رفت و آمد مردم مختل شد . سیستم های ارتباطی قطع گردید مردم خانه های خود را رها کرده به مناطق امن و روستاها پناه بردند . مغازه های خواربار فروشی و مواد غذائی غارت شدند و شهرها به نظمی و هرج و مرج کامل رسیدند.

تمامی این ها ، حاصل یک پیام رادیوئی بود.

نظریه پردازان رسانه ها ، پخش پیام نمایشنامه (( جنگ جهانی )) را نمود بارز نظریة گلوله جادوئی می دانند و معتقدند این دقیقاً نمونه ای از یک تزریق آمپول از طریق ارسال یک پیام در تن و بدن یک جمع انبوه ، بمنظور ایجاد یک تفکر همسان است.تأثیر پخش پیام همچنین این نظریه را ثابت کرده است که رسانه ها می توانند تفکر مردم منفعل و ساده لوح را دستکاری نمایند.

با علم به این اثرگذاری است که دست اندرکاران رسانه ها ادراک مخاطبان خود را شکل می دهند.

منابع :

1_ Davis, D.K. & Baron, S.J. (1981)

2_ Golden, L.L. & Alpert, M.I. (1987)

3_ Lazarsfeld, P.F. Berelson, B.Gaudet (1968)

4_ Berger, Arthur Asa, Essentials of Mass Communication theory

5_ Defleur, Melvin _ therories of Mass Communication (New York)

منبع مطلب:وبلاگ  دریچه ای بسوی  ارتباطات

نظریه تزریقی در کتاب مبانی دکتر زارعیان:

نظریه تزریقی در فاصله بین دو جنگ جهانی و اولین نظریه ای بود که درباره تاثیر پیام های ارتباطی به وجود آمد.(دهه 20 و 30 و اوایل 40) .

هیتلر ، موسولینی و کافلین در آمریکا از پیشگامان پیدایی آن هستند.

بر اساس این نظریه می توان پیام را به نحوی تزریق کرد که در قلب و ذهن افراد نفوذ کند و آن رفتاری که مورد نظر است را در مخاطبان به وجود آورد.در بین عناصر ارتباط تکیه بر پیام است.مخاطب منفعل و غیر پویاست و ارتباط گر (منبع ) همه کاره است.

نام دیگر این نظریه تاثیرات قدرتمند وسایل ارتباطی یا نظریه گلوله است.و طرفداران به تاثیرات کوتاه مدت و آنی توجه دارند.

نظریه تزریقی رابطه نزدیکی با نظریه محرک – پاسخ دارد و به بعد عاطفی بیشتر توجه می شود تا بعد ادراکی آن.

درس 16 : دیوید رایزمن

 دیوید رایزمن

رایزمن نحوه زندگی بشر را از در تاریخ اجتماعی روزنه ارتباطات به سه مرحله تقسیم می کند:

1-      دوران سنت راهبر : ارتباط چهره به چهره و رفتار بشر یکنواخت و قابل پیش بینی است و به او آرامش می دهد . در این مرحله سنتها حاکم است.

2-      دوران درون راهبر : انسان با عقلانیت خود از آرامش خارج می شود و تلاش فردی برای پاسخگویی به نیازهای فردی در این دوره شکل میگیرد.(فردگرایی ) اهمیت سنت کاهش می یابد و هماهنگی در رفتار کم می شود.

3-      دوران دگر راهبر : ناشی از تمدن ارتباط جمعی و پیدایش ابزار سالاری است .در این مرحله فرهنگ بلعیده می شود و موجب از خود بیگانگی می شود.این عصر فرا واقع و فرا آگاهی است.شی سروری و ظهور وسایل ارتباط جمعی در این دوران به وجود می آید.

***  توده تنها اصطلاحی است که رایزمن به کار می برد.انتظارات و رنج های بزرگ در این دوره جایی ندارد .به اعتقاد رایزمن ایجاد این حالتها نتیجه و پیامد کارکرد رسانه ها ست.

منابع کامل آزمون کارشناسی ارشد ارتباطات به نقل از اخبار ارتباطات

منابع آزمون کارشناسی ارشد ارتباطات به نقل از اخبار ارتباطات

فهرست کامل منابع برای مطالعه و آمادگی جهت شرکت در آزمون کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی 

الف ـ مبانی کلی ارتباطات اجتماعی:
(مباحث شناخت وسایل ارتباط‌جمعی، نظریه‌های ارتباط‌جمعی، حقوق ارتباط‌جمعی، ارتباط بین‌المللی، مخاطبان ارتباطات)  

وسایل ارتباط‌ جمعی (جلد یکم)*
نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
نوبت چاپ: پنجم ـ ۱۳۸۵
سال انتشار: ۱۳۵۵
تعداد صفحات: ۳۷۸
قیمت: ۴۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

ارتباط‌شناسی: ارتباطات انسانی (میان‌فردی، گروهی، جمعی)*
نویسنده: دکتر مهدی محسنیان‌راد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سروش
نوبت چاپ: ششم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۶۹
تعداد صفحات: ۵۷۴
قیمت: ۴۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

جامعه‌شناسی وسایل ارتباط‌ جمعی*
نویسنده: ژان کازنو
مترجمان: دکتر باقر ساروخانی، دکتر منوچهر محسنی
ناشر: انتشارات اطلاعات
نوبت چاپ: هشتم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۶۵
تعداد صفحات: ۴۱۴
قیمت: ۲۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

حقوق مطبوعات (جلد یکم)*
نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۲
سال انتشار: ۱۳۷۹ 
تعداد صفحات: ۴۴۲
قیمت: ۱۹۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

مبانی ارتباطات جمعی*
نویسنده: دکتر سیدمحمد دادگران
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات فیروزه
نوبت چاپ: هشتم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۴
تعداد صفحات: ۲۲۰
قیمت: ۲۲۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

جامعه‌شناسی ارتباطات
نویسنده: دکتر باقر ساروخانی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات اطلاعات
نوبت چاپ: شانزدهم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۶۷
تعداد صفحات: ۲۲۷ 
قیمت: ۱۱۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

مبانی کلی ارتباطات جمعی
نویسنده: دکتر داود زارعیان
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات کارگزار روابط عمومی
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۲
سال انتشار: ۱۳۸۲
تعداد صفحات: ۲۹۹
قیمت: ۲۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

مقدمه‌ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط‌ جمعی*
نویسنده: دکتر هرمز مهرداد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات فاران
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۰ 
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۲۱۳
قیمت: ۱۴۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

نظریه‌های ارتباطات*
نویسندگان: ورنر سورین، جیمز تانکارد
مترجم: دکتر علیرضا دهقان
ناشر: انتشارات دانشگاه تهران
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۵۷۵
قیمت: ۳۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

کاربرد نظریه‌های ارتباطات*
نویسندگان: سون ویندال، بنو سیگنایزر، جین اولسون
مترجم: دکتر علیرضا دهقان 
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۶
سال انتشار: ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۴۰۰
قیمت: ۱۱۰۰۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

نظریه‌های ارتباطات اجتماعی
نویسنده: افشین رزاقی
مترجم: ـ
ناشر: نشر آسیم 
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۵ 
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۲۲۷
قیمت: ۲۱۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی
نویسنده: دنیس مک‌کوایل
مترجم: دکتر پرویز اجلالی
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۵
سال انتشار: ۱۳۸۲
تعداد صفحات: ۴۶۹
قیمت: ۲۴۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

نظریه رسانه‌ها*
نویسنده: فرد اینگلیس
مترجم: محمود حقیقت‌کاشانی
ناشر: انتشارات مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۷
سال انتشار: ۱۳۷۷
تعداد صفحات: ۳۴۸
قیمت: ۱۲۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

یک جهان، چندین صدا*
نویسنده: شن مک‌براید
مترجم: ایرج پاد
ناشر: انتشارات سروش
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۷۵
سال انتشار: ۱۳۶۹
تعداد صفحات: ۲۷۰
قیمت: ۶۸۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

جریان بین‌المللی اطلاعات
نویسنده: پروفسور حمید مولانا
مترجم: دکتر یونس شکرخواه
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۱
سال انتشار: ۱۳۷۱
تعداد صفحات: ۲۲۰ 
قیمت: ۱۸۰۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

گذر از نوگرایی
نویسنده: پروفسور حمید مولانا
مترجم: دکتر یونس شکرخواه
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۱
سال انتشار: ۱۳۷۱
تعداد صفحات: ۳۲۹
قیمت: ۲۸۵۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

ارتباطات جمعی و روابط بین‌الملل*
نویسنده: دکتر علی‌اصغر کیا 
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات آن
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۱۱۶
قیمت: ۱۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

نظریه‌های جامعه‌اطلاعاتی*
نویسنده: فرانک وبستر
مترجم: دکتر اسماعیل قدیمی
ناشر: انتشارات قصیده‌سرا
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۴ 
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۴۸۸
قیمت: ۳۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

جامعه‌اطلاعاتی:
اندیشه‌های بنیادی، دیدگاه‌های انتقادی و چشم‌اندازهای جهانی
نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد
ناشر: انتشارات مرکز پژوهش‌های ارتباطات
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۴
تعداد صفحات: ۳۶۸
قیمت: ۳۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

اجلاس جهانی سران درباره جامعه‌اطلاعاتی (جلد یکم)
نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز پژوهش‌های ارتباطات
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۲
سال انتشار: ۱۳۸۲
تعداد صفحات: ۲۳۴
قیمت: ۲۲۵۰۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات میان‌فردی*
نویسندگان: اون هارجی، کریستین ساندرز و دیوید دیکسون
مترجمان: خشایار بیگی، مهرداد فیروزبخت
ناشر: انتشارات رشد
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۷
تعداد صفحات: ۴۰۶
قیمت: ۴۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

ارتباطات انسانی (مبانی)
نویسنده: دکتر علی‌اکبر فرهنگی
مترجم: ـ
ناشر: موسسه خدمات فرهنگی رسا
نوبت چاپ: نهم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۳
تعداد صفحات: ۳۶۰
قیمت: ۳۲۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

ارتباطات اقناعی*
نویسنده: اتولر بینگر
مترجم: علی رستمی
ناشر: انتشارات مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۶
سال انتشار: ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۳۳۶
قیمت: ۱۲۰۰۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

تلویزیون در زندگی کودکان ما*
نویسندگان: ویلبر شرام، جک لایل، ادوین بی‌پارکر
مترجم: محمود حقیقت کاشانی
ناشر: انتشارات مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۷
سال انتشار: ۱۳۷۷
تعداد صفحات: ۵۲۳
قیمت: ۱۸۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

رادیو و جامعه*
نویسنده: دکتر علی‌اصغر کیا
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مکث
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۱
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۱۴۶
قیمت: ۱۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

رادیو و توسعه*
نویسندگان: دکتر علی‌اصغر کیا، رحمان سعیدی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مکث
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۱
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۱۴۲
قیمت: ۱۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

افکار عمومی*
نویسنده: ژودیت لازار
مترجم: دکتر مرتضی کتبی
ناشر: نشر نی
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۲۱۵
قیمت: ۲۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

مبانی ارتباط، تبلیغ و اقناع*
نویسندگان: دکتر علی‌اصغر کیا، دکتر رحمان سعیدی
مترجم: ـ
ناشر: موسسه انتشارات ایران
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۸۳
تعداد صفحات: ۲۳۵
قیمت: ۱۶۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

مخاطب‌شناسی*
نویسنده: دنیس مک‌کوایل
مترجم: دکتر مهدی منتظرقائم
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۵
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۲۳۷
قیمت: ۱۷۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

مبانی ارتباطات (مبانی کلی ارتباط جمعی)
نویسندگان: دکتر علی‌اکبر فرهنگی، دکتر غلامرضا آذری
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سنجش
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۱
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۲۳۸
قیمت: ۱۴۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

ب ـ اصول روزنامه‌نگاری:
(مباحث دروس شیوه نگارش فارسی در مطبوعات، اصول روزنامه‌نگاری، روزنامه‌نگاری عملی ۱ و ۲، ویراستاری و مدیریت اخبار)

روزنامه‌نگاری با فصلی جدید در بازنگری روزنامه‌نگاری معاصر*
نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد با همکاری دکتر ابوالقاسم منصفی
مترجم: ـ
ناشر: مرکز نشر سپهر
نوبت چاپ: پنجم ـ ۱۳۸۲ 
سال انتشار: ۱۳۵۰
تعداد صفحات: ۵۶۶
قیمت: ۴۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

روزنامه‌نگاری نوین*
نویسندگان: دکتر نعیم بدیعی، حسین قندی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
نوبت چاپ: چهارم ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۷۸
تعداد صفحات: ۴۹۱
قیمت: ۴۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

مقاله‌نویسی در مطبوعات*
نویسنده: حسین قندی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۱۴۶
قیمت: ۱۱۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

روزنامه‌نگاری تخصصی
نویسنده: حسین قندی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۴
تعداد صفحات: ۱۸۶
قیمت: ۱۲۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

خبر
نویسنده: دکتر یونس شکرخواه
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: هشتم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۴
تعداد صفحات: ۱۳۰
قیمت: ۷۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

روش‌های مصاحبه خبری
نویسنده: دکتر مهدی محسنیان‌راد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: ششم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ویرایش دوم ۱۳۷۷
تعداد صفحات: ۲۶۰
قیمت: ۹۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

روزنامه‌نگاری حرفه‌ای (مجموعه مقالات)
به اهتمام: سیدفرید قاسمی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۰
سال انتشار: ۱۳۷۴
تعداد صفحات: ۲۲۶
قیمت: ۶۸۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

شیوه نگارش فارسی در مطبوعات*
نویسنده: شادروان حسین عمادافشار
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۷۶
سال انتشار: ۱۳۷۲
تعداد صفحات: ۱۹۲
قیمت: ۳۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

آیین روزنامه‌نگاری و خبرنویسی
نویسندگان: فریبا صیاد، دکتر علی‌اکبر فرهنگی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سنجش
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۱
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۲۰۲
قیمت: ۱۱۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

ج ـ زبان تخصصی (انگلیسی):
در حد درک متون تخصصی ارتباطات اجتماعی و واژگان، کتاب خاصی موردنظر نمی‌باشد. مطالعه کتاب‌های تخصصی به زبان انگلیسی توصیه می‌شود، مانند:

انگلیسی برای دانشجویان رشته روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات*
نویسندگان: دکتر سید محمدضیاء حسینی، فهیمه معرفت 
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سمت
نوبت چاپ: چهارم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۲۲۷
قیمت: ۱۴۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

زبان انگلیسی تخصصی رشته روابط عمومی و ارتباطات*
نویسندگان: علی میرسعید قاضی، هوشنگ عباس‌زاده
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات موسسه نشر علوم نوین
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۵
سال انتشار: ۱۳۷۷
تعداد صفحات: ۱۶۴
قیمت: ۲۵۰۰۰ ریال به همراه CD
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

رسانه و سیاست در انقلاب مشروطه ایران*
نویسنده: دکتر علی‌اصغر کیا
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سایه‌روشن
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۰ 
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۳۱۴
قیمت: ۲۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

واژه‌نامه ارتباطات
نویسنده: دکتر یونس شکرخواه 
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سروش
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۲
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۲۱۵
قیمت: ۱۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

واژه‌نامه علوم مطبوعات و روزنامه‌نگاری
نویسنده: دکتر عباسعلی مهاجری
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشیار
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۳ 
سال انتشار: ۱۳۸۳
تعداد صفحات: ۶۰۸
قیمت: ۵۹۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

واژه‌نامه روابط عمومی و ارتباطات
نویسنده: علی میرسعید قاضی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات آرون
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۴
تعداد صفحات: ۳۶۶
قیمت: ۴۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

د ـ تاریخ معاصر ایران و جهان و مسائل بین‌المللی مهم معاصر:
منابع خاصی موردنظر نیست. مطالعه تاریخ معاصر از آغاز قرن نوزدهم به بعد و مسائل بین‌المللی جهان از جنگ جهانی دوم به بعد پیشنهاد می‌شود. کتاب‌های زیر برای این سرفصل پیشنهاد می‌شود:

از سید ضیاء تا بختیار
نویسنده: مسعود بهنود
مترجم: ـ
ناشر: دنیای دانش (جاویدان)  
نوبت چاپ: دهم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۶۸
تعداد صفحات: ۹۷۰
قیمت: ۸۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

ایران بین دو انقلاب
نویسنده: یرواند آبراهامیان
مترجمان: احمد گل‌محمدی، محمدابراهیم فتاحی‌ولیلایی
ناشر: نشر نی
نوبت چاپ: دهم ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۷۷
تعداد صفحات: ۷۰۹
قیمت: ۵۶۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

تاریخ مشروطه ایران
نویسنده: احمد کسروی
مترجم: ـ
ناشر: موسسه انتشارات نگاه معاصر
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۹۵۱
قیمت: ۸۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

از صبا تا نیما
نویسنده: یحیی آرین‌پور
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات زوار 
نوبت چاپ: هشتم ـ ۱۳۸۲ 
سال انتشار: ۱۳۷۲
تعداد صفحات: ۹۶۲
قیمت دوره دو جلدی: ۶۸۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (۱۳۵۷ـ۱۳۲۰)
نویسنده: دکتر سیدعلی‌رضا ازغندی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سمت
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۸۲
تعداد صفحات: ۴۱۴
قیمت: ۲۱۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۱ (+)

تاریخ معاصر ایران
نویسندگان: گروه تاریخ دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی
مترجم: ـ
ناشر: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران
نوبت چاپ: ۱۳۸۴
سال انتشار: ـ
تعداد صفحات: ۲۳۰
قیمت: ۲۴۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران
نویسنده: زنده‌یاد استاد محیط طباطبایی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات بعثت
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۷۵
سال انتشار: ۱۳۶۶
تعداد صفحات: ۳۲۳
قیمت: ۱۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

مطبوعات سیاسی ایران در عصر مشروطیت
نویسنده: عبدالرحیم ذاکرحسین
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشگاه تهران
نوبت چاپ: چهارم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۶۸
تعداد صفحات: ۴۵۴
قیمت: ۳۲۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

سرگذشت مطبوعات ایران
نویسنده: سیدفرید قاسمی
مترجم: ـ
ناشر: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۰
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۲۰۷۱
قیمت دوره دو جلدی: ۱۱۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

رویدادهای مطبوعاتی ایران (۱۳۸۲ـ۱۲۱۵)
نویسنده: سیدفرید قاسمی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۸۳
تعداد صفحات: ۳۹۹
قیمت: ۲۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

سیر ارتباطات اجتماعی در ایران
نویسنده: پروفسور حمید مولانا با یادداشت‌های رضا مرزبان
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۵۸
سال انتشار: ۱۳۵۸
تعداد صفحات: ۳۰۵
قیمت: ـ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

قدرت‌های جهان مطبوعات
نویسنده: مارتین واکر
مترجم: محمد قائد
ناشر: نشر مرکز
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۲
سال انتشار: ۱۳۷۲
تعداد صفحات: ۳۵۲
قیمت: ۳۹۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

تاریخ مطبوعات جهان
نویسندگان: پیر آلبر، فرناند ترو 
مترجم: دکتر هوشنگ فرخجسته
ناشر: انتشارات پاسارگاد
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۶۳
سال انتشار: ۱۳۶۳
تعداد صفحات: ۲۱۵
قیمت: ۳۵۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

هـ ـ آمار و روش تحقیق:
(در حد مباحث دروس آمار در علوم ‌اجتماعی، روش تحقیق در علوم‌ اجتماعی، تحلیل محتوای پیام‌های ارتباطی در دوره کارشناسی رشته علوم ارتباطات اجتماعی)

روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی*
نویسنده: ارل ببی
مترجم: دکتر رضا فاضل
ناشر: انتشارات سمت
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۱
تعداد صفحات: ۱۰۱۹
قیمت دوره دو جلدی: ۵۲۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

کند و کاوها و پنداشته‌ها*
نویسنده: دکتر فرامرز رفیع‌پور
مترجم: ـ
ناشر: شرکت سهامی انتشار
نوبت چاپ: پانزدهم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۶۰
تعداد صفحات: ۴۴۷
قیمت: ۴۲۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (جلد اول)
نویسنده: دکتر باقر ساروخانی
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
نوبت چاپ: دهم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۲
تعداد صفحات: ۵۴۰
قیمت: ۲۶۵۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی*
نویسنده: دکتر علی دلاور
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات رشد
نوبت چاپ: چهارم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۸۰
تعداد صفحات: ۴۳۲
قیمت: ۵۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

مبانی پژوهش در علوم رفتاری*
نویسنده: فرد کرلینجر
مترجمان: دکتر حسن پاشا‌شریفی، دکتر جعفر نجفی‌زند
ناشر: انتشارات آوای نور
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۲
سال انتشار: ۱۳۷۴ 
تعداد صفحات: ۱۱۰۸
قیمت دوره دو جلدی: ۷۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

احتمالات و آمار کاربردی در روان‌شناسی و علوم تربیتی*
نویسنده: دکتر علی دلاور
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات رشد
نوبت چاپ: یازدهم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۶
تعداد صفحات: ۴۶۴
قیمت: ۵۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۵ (+ + + + +)

مقدمه‌ای بر آمار در علوم اجتماعی*
نویسنده: نورمن کورتز
مترجم: حبیب‌الله تیموری
ناشر: نشر نی
نوبت چاپ: سوم ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۷۴
تعداد صفحات: ۴۰۸
قیمت: ۳۸۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

روش‌های آماری
نویسنده: دکتر کریم منصورفر
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات دانشگاه تهران
نوبت چاپ: هفتم ـ ۱۳۸۴
سال انتشار: ۱۳۷۴
تعداد صفحات: ۳۹۴
قیمت: ۲۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

آمار و روش تحقیق
نویسندگان: علی اسماعیلی، دکتر اسماعیل بیابانگرد
مترجم: ـ
ناشر: انتشارات سنجش
نوبت چاپ: دوم ـ ۱۳۸۱
سال انتشار: ۱۳۸۲
تعداد صفحات: ۲۱۹
قیمت: ۱۳۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

مجموعه کتاب‌های تستی:
مجموعه علوم ارتباطات اجتماعی
سولات کنکور کارشناسی ارشد سراسری و آزاد سال‌های ۱۳۷۸ـ۱۳۷۴
گردآورندگان: دکتر سیدرضا نقیب‌السادات، ابراهیم گودرزی‌فراهانی
ناشر: انتشارات کارآفرینان
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۷۹
سال انتشار: ۱۳۷۹
تعداد صفحات: ۳۱۶
قیمت: ۱۵۰۰۰ ریال (نایاب)
اهمیت مطالعه: ۳ (+ + +)

کنکور کارشناسی ارشد ارتباطات اجتماعی
سولات آزمون کارشناسی ارشد سراسری سال‌های ۱۳۸۳ـ۱۳۸۱
گردآورنده: حاجی محمداحمدی
ناشر: انتشارات آزاد اندیشان با همکاری انتشارات کارآفرینان
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۳
سال انتشار: ۱۳۸۳
تعداد صفحات: ۱۴۹
قیمت: ۲۰۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۲ (+ +)

مجموعه سوال‌های کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی
سولات کنکور کارشناسی ارشد سراسری و آزاد سال‌های ۱۳۸۵ـ۱۳۷۸
گردآورندگان: احسن حقگویی، محمدرشید صوفی
ناشر: نشر پردازش
نوبت چاپ: اول ـ ۱۳۸۵
سال انتشار : ۱۳۸۵
تعداد صفحات: ۳۰۴
قیمت: ۶۵۰۰۰ ریال
اهمیت مطالعه: ۴ (+ + + +)

تذکرات:
 کتاب‌هایی که با علامت ستاره مشخص شده‌اند جزء آخرین فهرست پیشنهادی منابع آزمون کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی می‌باشد که از سوی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی معرفی شده است.
 تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که از منابعی غیر از این فهرستی که از سوی دانشکده ارتباطات معرفی شده، سوال طرح می‌شود و بالعکس برخی از منابع معرفی شده در این فهرست نیز از اهمیت چندانی برای آزمون کارشناسی ارشد برخوردار نیستند.
 به همین دلیلی که ذکر شد در این فهرست درجه اهمیت مطالعه کتاب‌ها با علامت (+) مشخص شده است. کتاب‌هایی که علامت بیشتری دارند مسلما از اهمیت بالاتری نیز برای مطالعه برخوردار می‌باشند.
 درجـه اهمـیت کتاب‌ها تنـها بر اساس بــررسی سـوالات سال‌هــای گذشـته و هم‌چـنین تجـربه دوسـتان ارشد خوانده (+ + +) صورت گرفته است و به هیچ‌وجه به معنی دست‌کم گرفتن دیگر کتاب‌های معرفی شده نیست.
 در این فهرست کتاب‌هایی که چاپ آن‌ها تمام شده و در بازار پیدا نمی‌شوند، در جلوی قیمت آن‌ها کلمه نایاب ذکر شده است.
این دسته از کتاب‌ها را می‌توانید از کتابخانه تخصصی دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها به امانت بگیرید و مطالعه نمایید.
 برخی از جزوه‌های استادان دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تهران نیز جزء منابع آزمون کارشناسی ارشد می‌باشد که در صورت امکان حتما این‌‌ها را تهیه و مطالعه کنید:
نظریه‌های ارتباطات اجتماعی ـ دکتر مهدی‌زاده
تاریخ مطبوعات ـ دکتر کیا
ارتباطات تصویری ـ دکتر راودراد
مبانی آمار ـ دکتر شریفیان یا دکتر شیرازی
روش تحقیق در علوم اجتماعی ـ دکتر عبداللهیان
 فصل‌نامه رسانه که از شماره 57 آن، هر شماره را به موضوعی خاص در حوزه ارتباطات و رسانه‌ها اختصاص می‌دهد، یکی از منابع مهم آزمون کارشناسی ارشد می‌باشد که پیشنهاد می‌کنم حداقل ویژه‌نامه‌های آموزش روزنامه‌نگاری و جامعه اطلاعاتی آن‌را مطالعه نمایید.
متن کامل شماره اول ویژه‌نامه آموزش روزنامه‌نگاری رسانه نیز که در سال‌های گذشته سوالات زیادی از آن طرح شده به تازگی روی سایت دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها قرار گرفته است که حتما خوب آن‌را مطالعه کنید.
 کتاب‌های تستی موضوعی در انتهای منابع هر درس معرفی شده و در پایان نیز مجموعه تست‌هایی که شامل همه دروس می‌شوند، معرفی شده است.
کامل‌ترین کتاب در این زمینه "مجموعه سوال‌های کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی" می‌باشد که از سوی نشر پردازش منتشر شده است.
این کتاب شامل تست‌های آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه‌های دولتی و آزاد از سال 78 تا 85 می‌باشد که در آن بیش از 1600 تست همراه با پاسخ تشریحی و ذکر منبع سوال که تست از آن طرح شده، آمده است.
 می‌توانید پیشنهادات و سوالات خود را در این زمینه در قسمت نظرات همین پست بنویسید تا در صورت امکان به آن‌ها پاسخ دهم.

 در همین باره ببینید:
منابع آزمون کارشناسی ارشد رشته ارتباطات ـ علی‌رضا کتابدار
منابع آزمون کارشناسی ارشد ارتباطات ـ ندا دهقانی
مواد آزمون دکترا و کارشناسی ارشد ارتباطات ـ حمید ضیایی‌پرور
 این‌جا هم بخوانید:
تکمله‌هایی در باب منابع کارشناسی ارشد ارتباطات ـ علی شاکر
وبلاگ آزمون ارتباطات نیز به‌طور تخصصی مباحث درس مبانی کلی ارتباط جمعی را پیگیری می‌کند.

درس ۱۵: مارشال مک لوهان

مارشال مک لوهان : پیامبر و نیوتون عصرجدید

مک لوهان ازمشهورترین پیروان نظریات دیوید رایزمن است. او کانادایی است و پس از پایان تحصیلات مهندسی به ادبیات عصر الیزابت علاقمندی نشان داد .و رساله دکتری خود را در این زمینه نوشت . امروزه او را به عنوان پیشگویی فرزانه می شناسند . هر چند نظریات وی خالی از نظریه پردازیهای پندارگرانه نیست و با نظرات موافق و مخالف بسیاری روبروست .

مشهورترین آثار وی:

 1- کهکشان گوتنبرگ

2- شناخت وسایل ارتباطی

3-جنبش های 1990

4- جنگ و صلح در دهکده جهانی

5-پیام و ماساژ 6-جنگ الکترونیک

7-برای درک رسانه ها

مک لوهان درواقع با دنباله روی از مارکس و با توجه به نقش تعیین کننده عوامل و شیوه های تولید در بحث مربوط به دیالتیک تاریخی می گوید: زندگی انسانها در آغاز برابر بود ، عده ای سوء استفاده کردند و نابرابری ایجاد شد و تنازع طبقاتی پدید آمد .

مک لوهان در اوایل دهه 1960 نظریه تحول تاریخی بر مبنای ارتباطات را طرح کرد وگفت : انسانها در جوامع اولیه ارتباطات صمیمانه ای داشتند . ارتباطات رو در رو برقرار و مبنا حواس انسانی بود . و تمام حواس انسان به کار گرفته می شد. وجود انسان کامل و اصیل نشان می داد .

مک لوهان می افزاید : وسیله همان پیام است یعنی صورت بر محتوی رجحان و برتری دارد وشیوه های نشرهر فرهنگ بر محتوی آن تاثیر دارد .

وی همچنین می گوید : وسایل ارتباطی امتداد حواس انسان است . همچنان که لباس امتداد پوست و دوچرخه امتداد پا است . عامل تحول این دیدگاه مک لوهان نظامها و شیوه های ارتباطی است . وی اساسا تمدن را امتداد حواس و رسانه را گسترش یافته حواس بشر می داند .

مک لوهان معتقد است در هر دوره تمدن بشر یکی از حواس بشر غلبه دارد :

1- دوره کهکشان شفاهی یا تمدن باستانی  : پیامها از طریق تسلط بیان و دریافت سمعی منتقل می شود به این دلیل حس غالب شنوایی است و در این عصر ارتباطات چهره به چهره و صمیمی است . فرد در این اوضاع و احوال مستقیما در محیط طبیعی خود قرار دارد و خود را با گروه اجتماعی خود یعنی قبیله ادغام می کند .

2-عصر تمدن بصری یا کهکشان گتنبرگ : در این عصر حس غالب بینایی است و به اعتقاد او موجبات جدایی انسان از محیط گرم روستایی شد و بدبختی ماشینی بشر آغاز می شود . به این دلیل که ارتباط افراد از طریق نشریات و کتابها به صورت مجزا و بی روح انجام می گیرد . ( عصر چاپی ، نخبه گرایی ، خرد گرایی ، فرد گرایی ، انسان گرایی ، ناسیونالیسم ، اصالت انسایت )

3-عصر کهکشان مارکونی یا تمدن الکترونیک: در این دوره مجددا حس شنوایی در آن غلبه می یابد . به نظر مک لوهان در این عصر مجددا تنوع اصالت بشر باز می گردد وجه فرهنگ مبتنی بر رسانه های الکترونیک جدید ، کسب اعتبار مجدد بیان شفاهی است . و از این جهت نوعی رجعت به وضع جامعه ابتدایی فاقد کتابت به شمار می آید . منتهی با تفاوت آشکار به نظر مک لوهان این امر رجعتی به نظام قبیله ای در یک سطح جهانی محسوب می شود . ( دهکده جهانی )

مک لوهان در بخش دیگری از آراء خود رسانه ها را به دو گروه گرم و سرد تقسیم می کند. او رسانه های همه حسی را سرد و رسانه تک حسی را گرم می داند . در تعبیر دیگری رسانه های گرم را شامل آن ابزارهایی می داند که قادرند مفهوم مورد نظررا به کمک ذهن و تخیل مخاطب کامل کنند .اما در رسانه های سرد نمی توانند چنین امکانی را برای مخاطبان خود فراهم سازند . به این ترتیب رادیو گرم است چون شنونده سعی می کند آنچه را می شنود با تصورات خود در ذهنش تکمیل کند . در مقابل تلویزیون رسانه سرد است چون همه چیز را به بیننده نشان می دهد و جای فعالیت چندانی برای وی نمی گذارد.

وی در تفاوت بین سینما و تلویزیون می گوید : فیلم درسینما توسط چشمها دیده می شود اما در تلویزیون بیش از دیده شدن لمس می شود .

مک لوهان نسبت به تحولات تکنولوژی که رسانه ها دید کاملا خوشبینانه ای دارد و امیدوار است با پیشرفت های فنی بشر به یک جامعه آرمانی دست یابد که در آن همگان همه چیز بدانند .تحقق این امر به نظراو با رسانه های جمعی خواهد بود . او می گوید: اگرارشمیدوس نقطه اتکایی می خواست تا جهان را جابجا کند ، من رسانه ها را می خواهم تا جوامع را دگرگون کند .

انتقادهای وارده به مک لوهان :

1- تحولات تاریخی و پیدایش رسانه جدید باعث از بین رفتن رسانه های قدیمی نمیشود .

2-پیدایش جامعه آرمانی یا دهکده جهانی مک لوهان در وضعیتی است که ماهیتا با نظام قبیله ای نخست متفاوت است در این جا تسلط شرکت ها و انحصارات جدید در رسانه ها جایی برای صمیمیت و ارتباطاتی برابر باقی نمی گذارد .

3-مک لوهان جوامع کم سواد را جامعه سرد و جامعه اروپایی را گرم می نامد وی فناوری را کمدی الهی می خواند.

تلویزیون رسانه ای هوشمند است و انسان زاییده فنآوری زمان خود است .

وسایل گرم : عکس ، رادیو ، سینما ، کتاب ، سخنرانی ، الفبای صوتی ، فیلم ( تک حسی )

وسایل سرد : خط تصویری - تلفن - تلویزیون - سیمنار - گفتار ( همه حسی )

وسایل سرد نیاز به مشارکت دارند .

ژان کازنو می گوید : علی رغم ضعف استدلال و تخیلی بودن نمی توان نظریات مک لوهان را نادیده گرفت چون نظریات او در بعضی حوزه ها جدید و بدیع است .

حمید مولانا می گوید : نظریات مک لوهان که به صورت مکتب جبر فن آوری درآمده بود در سال 1960 از دو ضعف درونی رنج می برد :

1-به فنآوری به صورت مفرد تکیه می کند .

2-اعتقاد به جبر فن آوری صرفا بر شواهد تاریخی متکی است . و از خود هیچ نوع پویایی ندارد .

چارلز استاینبرگ نظرمک لوهان را که وسایل ارتباطی همه چیز است و محتوی مهم نیست به سخره می گیرد .

نظرات مک لوهان و انیتس را به دلیل توجه زیاد به وسایل ارتباطی جبر تکنولوژی می گویند .

درس چهاردهم : نظریه شکاف آگاهی

شکاف آگاهی

 به نقل از وبلاگ دریچه ای بسوی ارتباطات

نظریة شکاف آگاهی بر این عقیده استوار است که رسانه ها فاصلة اطلاعاتی بین طبقات مختلف مردم را روز به روز بیشتر می سازند. چرا که شیوة ارتباطات آنان با رسانه ها متفاوت است و چگونگی برخورداری آنان با میزان دسترسی به رسانه ها و نحوة استفاده از اطلاعات نیز یکی از عوامل وجود این شکاف محسوب می شود.

این نظریه اولین بار توسط آقای فیلیپ تیکهونور و همکارانش ارائه شد.(philip J. Tichenor). در مقاله ای که وی در سال1970 ارائه کرده است به جریان رسانه های همگانی به عنوان عامل ایجاد تفاوت در میزان دانش و آگاهی مردم اشاده نموده و آن را ((نظریه شکاف آگاهی )) نام نهاده است.

وی معتقد است که همزمان با جریان اطلاعات توسط رسانه های همگانی در یک جامعه، بخشی از مردم که شرایط اقتصادی بهتری دارند ، دسترسی بیشتر و سریع تری نسبت به بخشی از مردم که وضع معیشتی نا مناسب تر دارند ، بدست می آورند . بنابراین ، شکاف در میزان آگاهی بین گروههای مختلف مردم بیشتر از آنچه که توسط رسانه ها کاهش یابد ، موجب افزایش فاصله ها بین آگاهی آنان می گردد.

اولین بار نظریه شکاف آگاهی توسط تیکهونور – دونوهو – اولین (Olien-Donohue-Tichenor) در دانشگاه مینوسوتا university of Minnesota  در دهه 70 ارائه شد . آنها معتقدند که افزایش اطلاعات در جامعه توسط اعضاء جامعه بطور یکنواخت صورت نمی گیرد. بدین معنی که گروهی از مردم که از طبقات اقتصادی بالاترند ، توانائی و شرایط بهتری دارند تا اطلاعات را کسب کنند . پس مردم جامعه به دو گروه تقسیم می شوند.

گروه اول ، گروهی هستند که اعضاء آن را افراد تحصیل کردة جامعه تشکیل می دهند ، آنها اطلاعات زیادی دارند و در مورد هر چیز می توانند اظهار نظر کنند.

گروه دوم ، گروهی هستند که دانش و سواد کمتری دارند و آگاهی آنها در مورد مسائل پیرامونشان اندک است.

گروه با پایگاه اقتصادی پائین تر که با سطح سوادشان تعریف و طبقه بندی شده اند و آگاهی کمتری در مورد مسائل عمومی و اجتماعی خود دارند ، ارتباط مداومی با اخبار و رویدادهای مهم روز ندارند و اکثراً هم از عدم آگاهی خود نیز بی اطلاعند.

موضوع شکاف آگاهی نیز خود سبب افزایش فاصله بین مردم یک جامعه می گردد که در طبقه بالا و پائین (یا گروهای اول و دوم) قرار دارند.

تلاش برای بهبود وضع زندگی مردم از طریق رسانه های گروهی نه تنها همیشه مؤثر نبوده ، بلکه رسانه ها خود گاهی موجب افزایش تفاوت ها و فاصله ها بین اعضاء جامعه می گردند.

آقایان تیکهونور ، دونوهو، اولین ، درسال 1970، 5 دلیل عمده در تأیید این نظریه ارائه کرده اند:

1_ افراد گروه اول مهارتهای ارتباطی بهتری دارند و سطح تحصیلاتشان بیشتر استو قدرت خواندن و درک مطلب آنها بهتر بوده و اطلاعات کسب شده را به راحتی به خاطر می سپارند.

2_ افراد گروه اول ، توانائی نگهداری اطلاعات را به راحتی دارند و بدرستی می توانند از آن اطلاعات استفاده نمایند.

3_ افراد گروه اول به لحاظ موقعیت های اجتماعی خود ارتباطات بهتری با همتایان خود دارند که منجر به تبادل اطلاعات می گردد .

4_ افراد گروه اول به لحاظ نوع زندگی خود ، اساساً در معرض دست یابی به رسانه ها و اطلاعات آن ، پذیرش ، نگهداری و بکارگیری آن هستند.

5_ ماهیت نظام های رسانه ای این است که بیشتر برای افراد با سطح تحصیلات بالاتر و دارای پایگاه اجتماعی بهتر ، طرح ریزی می شوند

.

درس سیزدهم : هربرت الچول

چند روز پیش این مطلب را در وبلاگ عصر رسانه خواندم.اطلاعات آن برای داوطلبان مفید است.هر چند می دانم خیلی از شماها تا به حال مهرداد، هرمز. مقدمه ای بر: نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی، را خوانده اید:

هربرت الچول 

 مطبوعات و نظامهای سیاسی:

هربرت الچول در کتابی که در سال 1984 تحت عنوان «عوامل قدرت» Agents of Power منتشر ساخت، این بحث را مطرح می کند که نظریات ششگانه ای که دربـاره  رسـانـه ها ارائه شده اند چندان با واقعـیت تطبیـق نمی کننـد و صرفـاً محصـول جنگ سـرد می باشـند. او معتـقد است کـه ایـن نظریات با اوضاع سیاسی کنونی تناسبی ندارند.                                                                                   

الچول می گوید مطبوعات مستقل نمی توانند وجود داشتـه باشند. به نظر وی، رسانه های همگانی عوامل آن کسانی هستنـد که قدرت اقتصـادی، سیـاسـی و اجتمـاعی را در همـه نظامهـا کنتـرل می کننـد. مطبوعـات یک کشور ارتباط تنگـاتنگی با نظام سیـاسی آن کشـور دارند. آنها شکـل و رنگ ساختـارهای اجتمـاعی و سیاسی را که درون آنهـا به فعالیت می پردازند به خود می گیرند. اکثـر نظـریه های دولت - مطبـوعات در مقیاسـی بین اقتـدارگـراییauthoritarianism و آزادگـراییlibertarinism قـرار می گیـرند. جان مریـلJohn Merrilمی گوید : نظام اقتـدارگرا نظامی است که رسانه های ژورنالیستـی آن از آزادی کمی از لحاظ تعییـن سیاسـت و فعالیتـهای ویرایشـیeditorial برخـوردارنـد یا اصلاً از آزادی برخوردار نیسـتند. نظام آزادگرا نظامی است که رسانه های آن از لحاظ ویرایشی مستقل هستند و در فضایی باز و رقابتی به فعالیت می پردازند.

  مدلهای رسانه ای

الچـول پس از مطالعه گسترده ای که از تاریـخ و کارکـرد نظامهای مـطبوعاتـی جـهان به عمـل می آورد، نتیـجه می گیـرد که در جهـان امـروز فقـط سه مـدل رسانه ای وجود ارد:

1- مدلی که در رابطه با جهان اول وجود دارد (لیبرال – سرمایه داری).

2- مدلی که در جهان دوم وجود دارد (شوروی و نظامهای سوسیالیست).

3- مدلی که در رابطه با جهان سوم وجود دارد (در حال توسعه).

 او ایـن سـه مـدل را به ترتیـب نظامهای “بازار”، “مارکسیـست” و “در حال توسعـه” نامگـذاری می کند. (لازم به یادآوری است که الچول، کتاب نخست خود را قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر  شوروی سابق نوشته است).

  طبقه بندی رسانه ها بر مبنای اقتصادی:

 الچول (1995) می گوید چرا از معیارهای اقتصادی برای طبقه بندی رسانـه ها استـفـاده نکنیـم؟ تقسـیم جنبشـهای رسانه ایmedia movements به نظامهای “بازار”Market ، “اشتـراکی”Communitarian  و “در حال پیشـرفـت”Advancing یک تقسیـم بنـدی مطلـق نیسـت بلکه درون هر کدام از این گروهها استـثناهایی وجود دارد. این مـدل می تواند به درک چگونگی عملکرد رسانه ها کمک کنـد. در هـر یک از این سـه جـنبـش مختلف، برای مطبوعات نقشی محوری در نظم اجتماعی تعیین شده است. مطبوعات معمولاً از ارزشهای اساسی جامعه ای که در آن به فعالیت می پردازند حمایت میکنند. مدل “اشتراکی” مبتنی بر نظریه مارکسیستـی اسـت. بـا آنکـه امـروزه کشـورهـای انـدکـی دارای نظام مارکسیستی هستند، کشورهای کمـونیـستـی سـابـق در این گـروه قـرار می گـیـرنـد.

دشواریهای این کشورها در پذیرش سرمایه داری، تقسیم شدن چکسلواکی، اتحاد مجدد آلمـان و کشمکشهای ایدئولوژیک یوگسلاوی سابق، همه مثالهایی هستند که الچول برای اثبـات ایـن ایـده که کشورهای اروپای شرقی هنوز به ایدئولوژیهای مارکسیستی پایبند هستند بیان می کند.مدل “در حال پیشرفت”، کشورهای جهان سوم را توصیـف می کنـد. در حـالـی کـه نـقـش رسانه ها در مدلهای “بازار” و “اشتراکی” عمدتاً حفظ وضعیت موجود است، این جنبـش سـوم،  ویژگی پویایی دارد که متعهـد به ایجاد تغییـر اسـت. ژورنـالیـسـم توسعـه¹ هـنـوز کلیـدواژه ای اساسی برای کشورهای در حال پیشرفت است.

  تفاوتهای مدلهای رسانه ای:

هر جنبشی در درون خود بسیار متنوع است. کشورهای “بازار” متنوع هستند همچنان که کنترل مطبوعات در کشورهای “در حال پیشرفت” متنوع است. تفاوتها همیشه درون کـشـورهـا همچنین بین آنها وجود داشته است. درون هر کشور بخصوصی می توان طرفداران هر مـدلـی را یافت.  از دیدگاه الچول این سه مدل با وجود تنوع داخلی، تفاوتهایی اساسـی دارنـد. در مـدلـهـای “اشتراکی” و “در حال پیشـرفـت”، مطبـوعـات نقـش سیـاسـی مشـخـصـی دارنـد. در حـالـی کـه مطبوعات در کشورهای “بازار”، بالاتر از سیاست قرار می گیرند. در مدل “بازار”، رسانه ها باید اطلاعات سیاسی را منصفانه و بیطرفانه ارائه دهند. نظریه الچول گامی مهم در جهت دسته بندی نظامهای مطـبـوعـاتـی مخـتـلـف در سـراسـر جهان است. مطبوعات هر کشوری متنوع هـسـتنـد امـا الچـول مشـاهـدات خـود را بـر پـایـه ای اقتصادی بنا نهاده است.

  هفت قانون ژورنالیسم:

علی رغم تفاوتهایی که الچول بین این سه نظام مطبوعاتی تشخیص می دهد به این نتـیجـه دست می یابد که در جهان مطبوعات “هفت قانون ژورنالیسم” وجود دارد که در کلیه نظامهـای سیاسی – ارتباطی حاکم است. این قوانین هفت گانه به قرار زیرند:

1- در همه نظامهای مطبوعاتی، رسانه های خبری عوامل آن کسانـی هـسـتنـد کـه قـدرت سیاسی و اقتصادی را در کنترل خود دارند. روزنامه ها، مجلات و تولیدات رادیو و تلویزیـون بازیگران مستقلی نیستند، هر چند بعضی از آنها می توانند بالقوه مستقل عمل کنند.

2- محتوای رسانه های خبر غالبا منافع کسانی را منعکس می کنند کـه هـزینـه هایشان را تأمین می کنند.

3- همه نظامهای رسانه ای بر این ادعا پافشاری می کنند که به آزادی بیـان پـایبـنـدند هر چند آزادی بیان به شیوه های مختلف تعریف شده است.

4- همه رسانه ها اصل مسئولیت اجتماعی را تأیید می کنند و مدعی هستند که به نیازهای مردم و منافع آنها خدمت می کنند. آنها همچنین ادعا می کنند که هدفشان این است که دسترسـی مردم را به رسانه ها ممکن سازند.

5- در هر یک از سه مدل فوق الذکر، مدلهای دیگر “منحرف” خوانده می شوند.

6- دانشکده های ژورنالیسم، ایدئولوژیهـا و نظـامـهـای ارزشـی جـامـعـه ای را کـه در آن فعالیت می کنند به دیگران منتقل می کنند. این دانشکده ها بطور اجتناب ناپذیری بـه صـاحـبـان قدرت در جهت حفظ کنترل آنها بر رسانه ها کمک می کنند.

7- عملکرد رسانه ها غالباً با تئوریهایی که بر اساس آن فعالیت می کنند متفاوت است.

الچول نه تنها قوانین فوق را به عنوان قوانینی که باید اتفاق بیفتند تجویز نمی کـنـد، بلـکـه  آنها را تنها به عنوان خلاصه مشاهدات خویش درباره آنچه که در عمـل اتـفـاق مـی افـتـد بـیـان نموده است.

 با توجه به این نکته، مبحث الچول از این جهت مفیـد اسـت کـه یکـبـار دیـگـر محـدودیـت ارزش نظریات هنجاری را به منظور بیان واقعیت برای آشکـار مـی سـازد، هـر چـنـد کـه ایـن هنجارها واقعیت را شکل می دهند و بر ذهنیات، بویژه ذهنیات کسانی که رسانه هـا را کـنتـرل می کنند و یا در آن به کار مشغولند، اثر می گذارند.  

 گردآوری ، ترجمه و تنظیم : حسین حکیم زاده  

منابع:

مهرداد، هرمز. مقدمه ای بر: نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی، چاپ اول، تهران، فاران، 1380.

Altschull, J. Herbert. Agents of Power; the Media and Public Policy, 2d Ed. New York: Longman, 1995.

Altschull, J. Herbert. Agents of Power: The Role of the News Media in Human Affairs. New York: Longman, 1984.

Merrill, John C. Global Journalism: A Survey of the World’ s Mass Media. New York: Longman Publishing Group, 1983.

www.ibsite.com

درس دوازدهم : نظریات مطالعات فرهنگی( گرامشی ،‌ آلتوسر.....)

نظریات مطالعات فرهنگی

در این نظریات جایگاه خاصی برای عنصر فرهنگ در نظر گرفته می شود، به عبارت دیگر مثل نظریات مارکسیسم کلاسیک بر اقتصاد صرف تاکید نمی شود بلکه در این مجموعه نظریات کسانی مثل گرامشی ، لویی آلتوسر ، روژه گادوری هریک به نوعی عامل فرهنگی را موثرتر از اقتصاد می دانند.از دیدگاه مک کوئیل ، این نظریه بیش از آن که به عوامل تعیین کننده ساختاری و اقتصادی جهان بینی که گرایش به طبقه دارد ، نظر داشته باشد ، به خود جهان بینی نظر دارد.تفاوت آن با مارکسیسم کلاسیک و رویکرد اقتصاد سیاسی در این نکته است که این نظریه برای جهان بینی در مقایسه با زیر ساخت اقتصادی ، استقلال به مراتب بیشتری قایل است.

به این ترتیب وسایل ارتباط جمعی از نظر گرامشی جزیی از ابزارهای تفوق یا هژمونی سرمایه داری و از نظر کسانی مثل آلتوسر جزو ابزارها و دستگاههای ایدئولوژیک سرمایه داری شمرده می شوند.

به طور کلی گرامشی که به اهمیت روبناهای فرهنگی توجه دارد با تفکیک جامعه مدنی از جامعه سیاسی و نقش خاص دولت در برتری جویی فرهنگی عقیده دارد نهادهایی مثل خانواده ، مدرسه و وسایل ارتباط جمعی عوامل اصلی حفظ و انتقال و بازآفرینی فرهنگ هستند.این ابزارها در اختیار دولت است.

پولانزاس ، ریموند ویلیامز ، استوارت هال ، جیمز کار ، میلی باند و دالاس اسمیت دیگر مدافعان این نظریه هستند.

آنتونیو گرامشی

مطالعات انتقادی غربی در مورد فرهنگ و ارتباطات از دهه 1960 عمق بیشتری پیدا کرد و دراین زمینه عقاید گرامشی ایتالیایی درباره هژمونی و برتری جویی فرهنگی نقش اساسی داشته است . گرامشی که در سالهای قبل از جنگ جهانی دوم در زندان موسولینی به سر می برد ، در یادداشتهای زندان خود ویژگی های جوامع معاصر غربی و تفاوت های آن با جامعه روسیه قبل از انقلاب را عرضه کرد.وی با تکیه بر اهمیت روبناهای فرهنگی و تفکیک جامعه مدنی از سیاسی (یا دولت ) بر نقش خاص دولت در برتری جویی فرهنگی تاکید کرد ، به عقیده وی نهادهای مهم جامعه مدنی مانند مدرسه ، کلیسا ، خانواده ، احزاب و وسایل ارتباطی عوامل اصلی حفظ و باز آفرینی فرهنگ می باشند و بدون نفوذ در این نهادها ، تحکیم قدرت سیاسی ممکن نیست . به عقیده گرامشی دولت با استفاده از برتری فرهنگی امکانات قهریه (زور و اجبار) را هم در اختیار می گیرد و قدرتش را تحکیم می کند.

 لویی آلتوسر

 آلتوسر فرانسوی در سال 1965 تحت تاثیر افکار گرامشی مقاله ای به نام " ایدئولوژی و دستگاههای ایدئولوژیک دولت " به چاپ رسانید و یادآور شد که وجود تاکید انحصاری لنین بر دستگاههای سرکوبگر دولت و ضرورت متلاشی نمودن آن ، برای به دست گرفتن قدرت سیاسی ، باید اهمیت وِیژه " دستگاههای ایدئولوژیک " دولت را نیز مورد توجه قرار داد.زیرا گرچه می توان قدرت نظامی دولت را درهم شکست اما اگر امکانات نفوذ در دستگاههای ایدئولوژیک فراهم نیامده باشد ، به دست گرفتن قدرت سیاسی بسیار مشکل است.آلتوسر به تبعیت از گرامشی دستگاههای ایدئولوژیک را همان نهادهای خانواده ، مدرسه و ... ارتباط جمعی می داند و نقش اصلی آنها را باز آفرینی نیروی انسانی مورد نیاز جوامع سرمایه داری و بازآفرینی و تحکیم ایدئولوژی حاکم برای جوامع معرفی می کند.

 پولانزاس

 نیکولاس پولانزاس اندیشمند فرانسوی که شاگرد آلتوسر بوده است و در انتقاد به نظریه های وی در مورد دستگاههای ایدئولوژیک دولت یادآوری می شود که نقص نظریه آلتوسر عدم بررسی عمیق موضوع و نقص دیگر آن توجه نکردن به دستگاههای اقتصادی دولت است.

رالف میلی باند

مطالعات انتقادی در زمینه سلطه جویی و مشروعیت بخش سیاسی از طریق وسایل ارتباط جمعی در دهه 60 میلادی در انگلستان نیز مورد توجه قرار گرفت.میلی باند اندیشمند انگلیسی در سال 1969 در کتابی به نام "دولت در جامعه سرمایه داری " بخش مهمی را به فرآیند "مشروعیت دهی سیاسی " اختصاص داده و ضمن تاکید بر اداره وسایل ارتباط جمعی به وسیله گروههای سرمایه داری تلاش این وسایل را در جهت سازگاری سیاسی تشریح کرد.

رایمون ویلیامز

 در همین دهه ویلیامز نیز با انتشار کتابهایی در زمینه فرهنگ و ارتباطات نقش خاص روبناهای اجتماعی و مخصوصا وسایل ارتباط جمعی را در حفظ و ثبات نظام سرمایه داری غربی مورد تاکید قرار داد.

استوارت هال نیز با مطالعات جدید انتقادی درباره فرهنگ و ارتباط دیدگاههای مشابهی را بیان کرد.

دالاس اسمیت

 دالاس اسمیت همکار قدیمی ویلبر شرام است اما با دیدگاههایی کاملا متضاد با او ، اسمیت در آثار خود نقش وسایل ارتباط جمعی جوامع سرمایه داری را در سلطه جویی سیاسی تجزیه و تحلیل کرده است.

یورگن هابر ماس

 در آلمان غربی نیز در سه دهه اخیر ، مطالعات انتقادی اهمیت خاصی پیدا کردند و به وِیژه هابر ماس که آخرین جانشین اعضای اصلی مکتب فرانکفورت به شمار می رود، به هگل قرن 20 شهرت دارد.وی در کتاب مشهور خود به نام فضای عمومی نقش مثبت مطبوعات و افکار عمومی را در دوران انقلاب های دموکراتیک غربی تجزیه و تحلیل نموده و نتیجه گرفته است تحت تاثیر استیلای سرمایه داری در قرن 19  وسایل ارتباط جمعی از مسیری که در دوران انقلابهای دموکراتیک داشتند ، منحرف شده و زیر سلطه گروههای سرمایه داری و سیاسی خاص هیات حاکمه فضای عمومی را مسموم و منحرف نموده و به نظام حاکم موجود مشروعیت سیاسی بخشیده اند.

کتاب مهم دیگر او به نام فرد و مشرعیت مسایل مشروعیت دهی در سرمایه داری پیشرفته نیز در همین زمینه نوشته شده است.

درس یازدهم : ژان کلوتیه

ژان کلوتیه

 کلوتیه صاحب نظر کانادایی است و در سال 1904 کتاب ارتباطات سمعی ، بصری ، و خطی را نوشت.

وی دوران ارتباطات اجتماعی را شامل چهار مرحله می داند:

1-    ارتباطات شخصی : مستقیم و رو در رو

2-    ارتباطات نخبگان : ارتباطات مذهبی ، تکیه بر وعظ و خطابه ، کاهنان و کشیشان غالب بودند و در این دوره در برابر صنعت چاپ مقاومت می شد

3-    ارتباطات جمعی (توده ای) : خبری شدن روزنامه ها ، افزایش تیراژ و گسترش رادیو و تلویزیون و ارتباطات توده وار.

4-    ارتباطات فردی : گسترش انواع رسانه های فرد گرا مثل ویدیو ، ضبط صوت و واکمن ، کامپیوتر و زیراکس .

تست :

ژان کلوتیه دوره های تاریخی را چگونه تعریف می کند:

1-    عصر ارتباطات فردی ، نخبگان ، ارتباطات جمعی

2-    عصر ارتباطات شخصی ، نخبگان ، ارتباطات جمعی ، فردی

3-    دوره سنت راهبر، درون راهبر ، دگر راهبر

درس دهم : پل لازارسفلد

 پل لازارسفلد

پل لازارسفلد جامعه شناسی اتریشی است در سال 1925 به دنیا آمد.در آمریکا به کمک بنیاد راکفلر یک مرکز تحقیقی در زمینه رادیو ایجاد کرد و تحقیقات خود را درباره مخاطبان وسیله جدید ارتباطی آن زمان یعنی رادیو آغاز کرد.

در مطالعاتش همیشه به انگیزه ها،رفتارها و واکنش های مختلف روحی افراد در پیام های ارتباطی توجه می کرد(نقش نظام ارتباطی و ساختارهای اقتصادی ،سیاسی در این زمینه مورد توجه نیست ) اینگونه مطالعات و تحقیقات تحت عنان کارکردگرایی و تجربه گرایی شهرت دارد که لاسول نیز درهمین زمینه فعالیت داشته است.

لازارسفلد بعدها متوجه چگونگی تاثیر تبلیغات در انتخابات آمریکا شد و تحقیقات او به همراه برلسون در سال      1944به طرح الگوی دو مرحله ای بودن ارتباطات ( (two – step flow of communication انجامید.

نتیجه تحقیقات آنها شامل سه نکته مهم است:

1-     پیام به صورت یکنواخت اثر نمی کند.

2-     برخورد توده مخاطبان با پیام براساس ساختهای قبلی شان است.(موضع گیری )

3-     پیام رسانه ها از طریق واسطه ها به مخاطبان می رسد.

آنها به این نتیجه رسیدند که پیام ها از رادیو و تلویزیون پخش می شود اما پس از عبورازواسطه ها خاصی به مخاطبان می رسد که این واسطه ها رهبران افکار opinion leaders (گروههای مرجع ) هستند. یعنی رسانه ها اول رهبران افکار و بعد افراد دیگر را تحت تاثیر قرار می دهند.به این ترتیب مساله تاثیرات محدود در رسانه ها نیز مطرح شد.

این گروه کسانی هستند که مورد اعتماد افرادند و صحت و سقم مطالب بر اساس هم سویی آنها (پیام ها ) با نظرات رهبران افکار مشخص می شود.اگر رسانه ای بتواند این گروه را متقاعد کند پیام های او بر توده افراد هم موثر است.در واقع رسانه ای موفق است که بتواند رهبران افکار را تحت تاثیر قرار دهد.

لازارسفلد این رهبران افکار را به دو گروه نخستین و مطلع تقسیم می کند که هر کدام به نوعی در مورد پیام ها کار رهبری افکار را انجام می دهند.

راهنمایان فکری خود دارای سلسله مراتبی هستند که به طور ناخودآگاه غیر محسوس عمل می کنند.رهبران افکار شامل گروه های نخستین افکار عمومی مثل خانواده ،همسایگان و نیز گروههای مطلع اجتماعی می شود.راهنمایان فکری دارای اطلاعات بیشتر از اطرافیان خود هستند،آنها در حالی که می توانند در گروه تحول ایجاد کنند، بیشترو در جهت تثبیت عقاید گروه گام برمی دارند.

به عقیده لازارسفلد کسی که رادیو گوش می دهد.کسی است که زیاد به سینما می رود و مرتب مجله می خواند. وی در طی تحقیقاتش طرقی را برای اندازه گیری تاثیر رادیو بر نگرش ها طراحی کرد که یکی از کارهای اساسی اوست.یکی از یافته های مهم او از گوش دادن به رادیو آن است که مردم مایلند با توجه به سلیقه خود برنامه مورد نظر را انتخاب کنند.

لازارسفلد و برلسون دریافتند که اثرات تبلیغات از طریق وسایل ارتباط جمعی ، باورهای متداول را در مجاری خاصی قرار می دهند. به نظر او اثرات اجتماعی رسانه ها (رادیو ) را می توان با اتومبیل مقایسه کرد چراکه موجب افزایش پویایی و تحرک شده و تاثیر بیشتری بر عقاید و افکار مردم می گذارند، ازطرفی یکی از اثرات گسترش رسانه ها این است که مثلا مردم بیشتر می خوانند ولی کمتر درک می کنند.

از نظر لازارسفلد و کاتز محتوای برنامه های تخیلی مورد علاقه مردم به احتیاجات گروهی پاسخ می دهند که فرهنگی جزیی را در بطن فرهنگ جامعه تشکیل می دهند و منزلت کمتری دارند.

لازارسفلد نیز مانند دیگر پیشتازان علم ارتباطات شدیدا به مساله تغییرات اجتماعی توجه نشان می داد و معتقد بود که جامعه سیستم ناقصی است که دایما به تنظیم احتیاج دارد.لازارسفلد را بیش از سایر محققان در تجربه گرایی علم ارتباطات موثر می دانند.

 وی به تحقیقات میدانی اهمیت می دهد.

البته یکی از منتقدان سی رایت میلز می گوید: گستره وسیع علوم موجود چیزی نیست که بتوان آن را با واژه تجربه و به وسیله داده های آماری در مورد افراد امروزی تشخیص داد.

به عقیده مرتن و لازارسفلد وسایل اتباط جمعی دارای نقش هایی چون وظیفه اخلاقی (حمایت از هنجارهای جامعه ) امکان اعطای پایگاه اجتماعی و همچنین برخی وظایف نامطلوب (مانند تخدیر اجتماع یا ایجاد نوعی مشارکت خیالی ) هستند.

کتاب نفوذ شخصی لازارسفلد و کاتز به این مساله می پرداخت که رسانه بسیار کمتر از شبکه روابط میان فردی موثر هستند.

تست های مرتبط :

رهبران افکار یه چه معنا است و توسط چه کسی مطرح شد؟

1-     افراد گروههای موثر از رسانه ها – لارازسفلد

2-     افراد تثبیت کننده عقاید موجود – کاتز

3-     همسایگان ، همکاران ،خانواده لاسول

4-     هنرمندان ، روشنفکران ، روحانیون ، آدورنو

جریان دو مرحله ای تاثیر پیام های ارتباطی بر مخاطبان آنها متعلق به کیست؟

1-     لاسول

2-     برنارد برلسون

3-     لوین

4-     الیهو کاتز

جریان دو مرحله ای ارتباط اولین بار توسط چه کسی مطرح شد؟

1-     برلسون

2-     مک لوهان

3-     لاسول

4-     لازارسفلد

کتاب مشهور نفوذ شخصی لازارسفلد با همکاری کدامیک از صاحب نظران ذیل چاپ شد؟

1-     الیهو کاتز

2-     رابرت مرتون

3-     برنارد برلسون

4-     هارولد لاسول

کدامیک ازمنتقدان ذیل معتقد بود که داده های آماری با تجربه های ارتباطی هماهنگ نیست؟

1-     سی رایت میلز

2-     لوین

3-     لازارسفلد

4-     لاسول

از نظر پل لازارسفلد انتقال پیام چگونه صورت می گیرد؟

پیام دو مرحله ای انتقال می یابد

رهبری فکری در کدام الگوی ارتباطی حضور دارد؟

جریان دو مرحله ای

پل لازارسفلد آثار اجتماعی وسایل ارتباط جمعی را چگونه تقسیم می کند؟

کوتاه مدت – بلند مدت

لازارسفلد والیهو کاتز در کتاب نفوذ شخصی به چه مساله ای پرداختند؟

تاثیر شبکه روابط میان فردی

مهمترین عنصر در جریان دومرحله ای ارتباط کدام است؟

رهبری فکری

براساس نظریه دو مرحله ای ارتباطات---------------------------------------------- است .

تاثیر رسانه های جمعی غیر مستقیم و دو مرحله ای است

به اعتقاد کدام نظریه پرداز ارتباطات جمعی پیام رسانه ههای جمعی بر پیامگیران به صورت فردی تاثیر نمی گذارد زیرا افراد متعلق به گروه هستند و در آنها تعلقات گروهی وجود دارد؟

1-     ویلبر شرام

2-     هارولد لاسول

3-     پل لازارسفلد

4-     جرج گربنر

اولین بررسی ها مربوط به شناخت مخاطبان وسایل جدید ارتباط جمعی توسط چه کسی صورت گرفته است؟

1-     برنارد برلسون

2-     پل لازارسفلد

3-     چارلز اوزگود

4-     هارولد لاسول

تشکر از اخبار ارتباطات

وبلاگ اخبار ارتباطات خانه جدید آزمون ارتباطات را تبریک گفته است.از توجه شما ممنو نم.واقعا دلگرم شدم.چون فکر نمی کردم غیبتم به چشم آمده باشد!!!

پرسش در مورد آزمون ارشد

پاسخ به خوانندگان

با سلام به شما دوست عزیزی که گفته اید چرا جواب کامنت ها را نمی دهم.

1-     چون جواب برخی سوالات به نحوی در وبلاگ آمده است لذا نخواستم که آنها را تکرار کنم.مثل همین مساله گرایشها که شما عنوان کردید.البته یکی از دلایل انتقال دادن وبلاگم از پرشین به اسکای این بود که فهرست مطالب در اسکای بلاگ را می توان در قسمت پایین آورد و خواننده راحت می تواند موضوع مورد نظرش را پیدا کند.

2-     برای تهیه برخی کتابهای منبع یک سری به دانشکده ارتباطات علامه طباطبایی بزنید.من بیشتر کتابها را از آنجا تهیه کردم.

3-     اگر فرصت خواندن همه کتابهای منبع را ندارید ، حتما جزوه های سنجش تکمیلی را تهیه کنید.البته چون رشته شما مرتبط نیست برای داشتن پیش زمینه حتما باید کتابهای اصلی را بخوانید.

4-     راستی من در رشته ارتباطات تحصیل نکرده ام.اما خبرنگار هستم و علاقمند به این رشته.

5-     اگر ساکن تهران هستید بد نیست در کلاسهای آمادگی ارشد ثبت نام کنید.مزیتی که ما شهرستانی ها از آن برخوردار نیستیم.

6-     لیست منابع بلند بالایی که می گویید زیاد هم بلند نیست و همه این کتابها با توجه به حجم شان بیش از یک قفسه جا نمی گیرد.بماند که مطالبشان شیرین و قابل فهم است و با یک دور خواندن اطلاعات شما از این رو به آن رو می شود.

7-     برای جا افتادن خیلی از مباحث و سر در آوردن از رشته ارتباطات و ... بد نیست مروری بر وبلاگ دات (دکتر یونس شکر خواه ) داشته باشید.

8-     تا می توانید انگلیسی چه عمومی و چه تخصصی بخوانید.

سهمیه پذیرش در رشته ارتباطات ۸۵

سلام به همگی

بشنوید از سهمیه های امسال (۱۳۸۵)کارشناسی ارشد رشته ارتباطات:

گرایش علوم ارتباطات اجتماعی :

دانشگاه تهران (روزانه )    ۶ نفر

دانشگاه تهران (شبانه )    ۶ نفر

دانشگاه علامه طباطبایی (روزانه)   ۱۰ نفر

دانشگاه علامه طباطبایی (شبانه)   ۱۰ نفر

دانشکده صدا و سیما          ۱۲ نفر مرد و ۳ نفر زن

گرایش مدیریت رسانه :

دانشکده صدا و سیما          ۱۲ نفر مرد و ۳ نفر زن

گرایش مطالعات فرهنگی و رسانه :

دانشگاه تهران (روزانه )     ۶ نفر

دانشگاه تهران (شبانه )     ۶ نفر

جمع : ۷۴ نفر

درس نهم : هارولد لاسول

هارولد لاسول :

مطالعات تجربی در زمینه ارتباطات را که بیشتر متکی بر یافته های کمی و تجربی است ، توسط لاسول شکل گرفت.

هارولد لاسول تنها سیاستدان نیست چراکه در طیف گسترده ای از رشته های مختلف علمی نظیر اقتصاد ، جامعه شناسی ، علوم سیاسی و غیره به عنوان اندیشمند و صاحب نظر شناخته شده است.به همین دلیل به وی لئوناردو داوینچی علوم رفتاری می گویند.

لاسول علاوه بر تجربه گرایی از تفکیک تحلیل محتوا نیز استفاده کرد. برخی او را مبتکر روش تحلیل محتوا می دانند.لاسول از تحلیل محتوا که خود آن را تحلیل فضا می نامید ، برای یافتن اثرات تبلیغات سیاسی بر افکار عمومی استفاده کرد. تحلیل محتوی عناصر محتوای پیام چه را مشخص می کند. تحلیل رسانه مساله مجرا را مشخص می سازد و بررسی مخاطب نیز مفهوم بررسی چه کسی را مشخص می کند.

از زمان لاسول به بعد مسئولان ارتباطات اجتماعی تا حد زیادی مفهوم چه کسی را به مفهوم افراد و شرکت های صاحب رسانه ها و کنترل کنندگان آنها می پرداخت ، نادیده گرفتند.

گرچه لاسول بیش از 60 جلد کتاب نوشته است ، اغلب دانشجویان ارتباطات وی را با جمله معروفی که در سال 1940 نگاشت ، می شناسند: چه کسی ، چه چیزی را ، از چه مجرایی ، و به چه کسی با چه تاثیری می گوید.وی وسایل ارتباط جمعی را مجموعه ای به هم پیوسته می داند.

لاسول که تحقیقات گسترده ای درباره تبلیغات جنگ جهانی اول انجام داده بود، تحقیقات خاصی را در دهه های 30 و 40 در مورد رادیو در آمریکا انجام داد.لاسول با تفکیک مقوله تبلیغات از آموزش ، تبلیغات را در معنی گسترده آن فن تحت تاثیر قرار دادن عمل انسان از طریق دستکاری تصورات تعریف کرد در حالی آموزش  را محدود به انتقال فنون مثل خواندن و نوشتن و مهارتهایی فکری و بدنی می دانست.در تبلیغات تمایلات ارزشی تنفر یا علاقه شکل می گیرد در حالی که نگرش های سنتی به نظر او عمدتا آموزشی است.

وی در سال 1948 در مقاله ای تحت عنوان ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه برای پیام سه نقش مشخص را تعریف می کند:

1-     نظارت (حراست ) بر محیط (نقش خبری )

2-     ایجاد و توسعه همبستگی های اجتماعی افراد ( نقش راهنمایی )

3-     انتقال میراث فرهنگی (نقش آموزشی )

·        چارلز رایت نقش سرگرمی را به این نقش ها اضافه کرد.

در مطالعات تجربی (کارکردگرایی ) لاسول با تاکید بر نقش های بی طرفانه ارتباطات و استقلال آن عملا روابط مستقیم و غیر مستقیم رسانه ها را با ساختار های گوناگون اجتماعی فراموش می کند.این در حالی است که در زمینه هر سه نقش ارتباطات تاثیراین ساختارها مشهود است.در راهنمایی افکار عمومی ، سیاسی و خبری جامعه تاثیر دارد و در انتقال میراث فرهنگی یا نقش آموزشی معیارهای خاص جامعه و حتی معیارهای جوامع مسلط مثل دموکراسی حقوق بشر دخالت می کند.

به طور کلی در مکتب تجربی توجه اساسی به فرد و رفتار فردی است.لاسول بر اساس تجربه و تحلیل آثار ارتباطات ترغیبی نخستین مدل پایه ای ارتباطات جمعی را طراحی کرد:این مدل فرایند ارتباطات را شامل 5 عنصر می داند.

1-     چه کسی؟

2-     چه می گوید؟

3-     از چه کانالی ؟

4-     به چه کسی ؟

5-     با چه تاثیری؟

* در این مطالعه تاکید بیشتر بر عنصر پیام است.

با توجه به عناصر تشکیل دهنده ارتباطات می توان دو نوع ساخت را در آن پیش بینی کرد:

1-     زیر ساختها یا ابزار تکنولوژیک ارتباطات

2-     رو ساختها یا عناصر غیر تکنولوژیک مانند سازمانها ، مقررات ، اندیشه ها که ضمن تاثیر پذیری از یکدیگر موثر بر یکدیگر خواهند بود.

تست مرتبط:

لاسول نظریه خود را درباره " گروههای هیجان آفرین و گروههای سازمان دهنده "از چه کسی گرفته است؟

1-     برلسون

2-     فروید

3-     پیاژه

4-     هاولند

لاسول علاوه بر روش تجربه گرایی از چه فنی سود بیشتری جست؟

1-     فن تبلیغات

2-     فن تحلیل محتوی

3-     فن اثرات تبلیغات

4-     فن تبلیغات و تحلیل محتوی

تاثیر پیام های ارتباطی بر روی جوامع توسط چه کسی مورد توجه قرار گرفته است؟

1-     پل لازارسفلد

2-     هارولد لاسول

3-     لوین

4-     دیوید رایزمن

در نظریه هارولد لاسول در مورد نقش ها و کارکردهای اجتماعی وسایل ارتباط جمعی در کشورهای آزادی گر کدام زمینه را می توان پیدا کرد؟

1-     انتقال میراث فرهنگی

2-     توسعه بخشی

3-     تبلیغ سیاسی

4-     سازماندهی اجتماعی

در مدل ارتباطی هارولد لاسول چند عنصر وجود دارد؟

1-     چهارعنصر

2-     5  عنصر

3-     سه عنصر

4-     دو عنصر

هارولد لاسول چند نقش برای وسایل ارتباط جمعی قایل است؟

1-     4 نقش

2-     3 نقش

3-     2 نقش

4-     5 نقش

سه نقش اساسی نظارت بر محیط ، ایجاد و توسعه همبستگی های اجتماعی و انتقال میراث فرهنگی برای وسایل ارتباط جمعی از سوی -------- مطرح شد.

1-     هارولد لاسول

2-     لرنر

3-     شیلر

4-     مک لوهان

لاسول تحلیل خود را با انگیزشهای نا آگاه برای ایفای نقشهای سیاسی آغاز می کند ولی ابتدا دو گروه را از هم متمایز می کند،کسانی که ---------------.

1-     افکار عمومی را می سازند و کسانی که تحت تاثیر آن هستند.

2-     دراقلیت اند و کسانی که اکثریت را تشکیل می دهند.

3-     نقشهای سیاسی بازی می کنند و کسانی که نقشهای غیر سیاسی دارند.

4-     واژه سیاست می شوند و آنها که نمی شوند.

درس هشتم : ماکس وبر

ماکس وبر :

وبر نظر خود را معطوف به فهم و شناخت رفتار انسانی می کند. وی جامعه را به دو دسته سنتی و عقلایی تقسیم می کند.

جامعه سنتی یک جامعه بدون تعقل است ، حال آنکه جامعه عقلایی بر اساس و یژگی های مطبوعات و دیگر نهادهای جامعه مدنی شکل می گیرد.

به اعتقاد وی اقتدار یا سلطه مشروع آن است که گروه معینی از مردم با رضایت و رغبت ازفرمان معینی که شخص یا اشخاص معین می دهند، اطلاعت کنند.

وی سه نوع اقتدار از هم مشخص می کند:

1-     اقتدار سنتی : فرمانبری به خاطر مشروعیت نظامی است و به دو صورت پاتریموینال یا موروثی و یا پاترپارشال یا سالمند سالاری دیده می شود.

2-     اقتدار پیشوایی یا کاریزماتیک : که در آن فرمانپذیری مبتنی بر اعتقاد به خصوصیات ویژه پیشواست.

3-     نظام قانونی :  اقتدار به علت قبول یا تصور مشروعیت نظام قانونی است (شهروندی نه رعیتی ) .

ماکس وبر و  مطبوعات :

وی تحولات هنری ، فنون و وسایل ارتباط جمعی را نتیجه رشد عقلانیت می داند.و برای مطبوعات چند خصوصیت تازه قایل است:

1-     مطبوعات عامل جدیدی در قدرت اجتماعی هستند (ارتباط موثر با نهادهای سیاسی و اقتصادی )

2-     به دلیل وابستگی به دو نوع مشتری (خوانندگان و صاحبان آگهی ) مطبوعات نقش تازه ای در سرمایه گذاری و گردش ثروت پیدا می کنند.

3-     تبدیل مطبوعات به موسسات اقتصادی هویت و نام و نشان افراد در مطبوعات را کم رنگ تر می کنند.

کتب عمده وبر:

اقتصاد جامعه (1920)

مجموعه مقالات در زمینه جامعه شناسی معرفت (1922)

مجموعه مقالات در زمینه جامعه شناسی مذهب (1921)

اصول اخلاقی پروتستان و روح سرمایه داری (1930)

تئوری سازمانهای اقتصادی و اجتماعی

تست:

مطبوعات از نظر ماکس وبر:

1-     ارتباطات عمقی را گسترش می دهند

2-     نقشهای جدیدی در توازن قدرت ، وضع اقتصادی و وضعیت حرفه ای پیدا کرده اند

3-     اراده ارگانیک را به وجود می آورند

4-     کنشهای عاطفی را شکل می دهند

درس هفتم : فردیناند تونیس

نظریه ای با منشا جامعه شناسی

فردیناند تونیس:  فیلسوف و جامعه شناس آلمانی است که تحت تاثیر نظریات انسانی طبیعت و حقوق وضعی هابز و اندیشه تحولات تاریخی مارکس دیدگاههای تازه ای در جامعه شناسی مطرح کرد.

وی ارتباط را محور شناخت و ارزیابی جوامع می داند و تفکیک پذیری وظایف را نه در سازمان و یا ساخت نهادی جوامع بلکه در روابط میان از او جستجو می کند.

نظریه تونیس با تکفیک دو نوع جامعه آغاز می شود:

1-اجتماع یا جامعه معنوی (گمن شافت )

2- جامعه صوری (گزل شافت)

گمن شافت : در این جامعه نوعی همبستگی عمیق ، احساسی ، طبیعی و ارگانیک مسلط است.مثل خانواده.

گزل شافت:  در این نوع جامعه نظم قانونی ، تقسیم کار ، مالکیت و تضاد دراعضای گروه حکمفرماست.از نظر ارتباطی ، این دو جامعه دارای سه سطح گسترده ارتباط ، عمیق ارتباطی و نوع ارتباطی متفاوت است.

خصوصیات گمن شافت:

1-     ارتباطات محدود است( کوچکی جمع و بی خبری انسانها از هم معنی ندارد )

2-     ارتباطات عمیق است .

3-     اراده ارگانیک (ذاتی و طبیعی ) : بر پایه احساس و تجربه مشترک مثل سلیقه و سنت بنا می شود.

4-     هر حرکت در خدمت وحدت جمع است نه فرد.

5-     امتداد تاریخی ارتباط : انسانها سوابق هم را می شناسند.

خصوصیات گزل شافت :

1-     وسعت جامعه : روابط صوری و قراردادی و تنهایی است.

2-     ارتباطات سطحی است.

3-     اراده سنجیده : سود و زیان اقتصادی برای افراد مهم است.

4-     بی نامی : نام و سوابق نا آشنا هستند.

5-     ارتباط منطقی : ارتباط فاقد اثر هاله روانی است.نفع مادی ملاک قضاوت انسان ها است.

تونیس و مطبوعات :

مطبوعات از نظر تونیس به عنوان یک رکن تشکیل دهنده افکار عمومی مجموعا مثبت است. وی مطبوعات بزرگ را قابل مقایسه با ارتش و سازمان های اداری می داند.

به اعتقاد وی افکار عمومی مثل ارتش و بوروکراسی رابطه ای به وجود می آورد و آن نقش فراملی آن هاست.

مطبوعات با ساختن افکار عمومی جهان را برعهده دارد و در ایجاد گزل شافت نقش اصلی را به عهده دارد.

کتابهای عمده : اجتماع و جامعه (1887) ، رسم اجتماعی (1909) ، مطالعات و انتقادات جامعه شناسی (1925) ، مقدمه ای بر جامعه شناسی

تست مرتبط:

به اعتقاد تونیس :

1-    مطبوعات می توانند جامعه ای جهانی نظیر بازار جهانی به وجود آورند.

2-     ارتباطات درگزل شافت (جامعه ) عمیق و ذاتی است.

3-     میدان افکار عمومی محدوده مرزهای ملی است.

4-     مطبوعات خوانندگان را از اندیشمندان معاف می کنند.

درس ششم : سرژچاکوتین

سرژچاکوتین : اندیشمند روسی تحت تاثیر اندیشه های پاولف اندیشمند روسی مبتنی بر نظریه شرطی سازی عقیده داشت از طریق تبلیغات سیاسی می توان توده های مردم سخت تحت تاثیر قرار داد.

چاکوتین در کتابی تحت عنوان تجاوز به توده ها بر این باور بود که می توان انسانها را شرطی ساخت و در آنان عادتهای تازه پدید آورد و در جهت دلخواه هدایتشان کرد.وی با بررسی روش تبلیغات گوبلز به این نتیجه رسید که اساسا تبلیغات سیاسی با تکیه بر غرایز اساسی بشر امکان پذیر است.  وی بر این نظر است که رفتار بشر نتیجه چهار غریزه تغذیه ، میل جنسی ، عشق مادری و دشمنی است.اما در هر زمانی یکی از این غرایز وجه غالب را دارد.به نظر او تبلیغاتی موفق است که این غریزه تاریخی را بشناسد،همان گونه که هیتلر دشمنی را شناخت.

چاکوتین تئوری تزریقی را مطرح کرد.

تئوری تزریقی (تاثیر قدرتمند)  : در فاصله بین دو جنگ جهانی یکی از اولین نظریه ها درباره تاثیر پیام ارتباطی به وجود آمد.(دهد 20 و 30) هیتلر ، موسولینی و کافلین در آمریکا از پیشگامان پیدایی این نظریه هستند.

این نظریه می گوید:  پیام را می توانید به جامعه تزریق کنید.هر چه میزان محتوای پیام بیشتر باشد ، رفتار مخاطب در آن با تکرار محتوا بیشتر تغییر می کند.این تئوری جزو مجموعه تئوری های گلوله ای است.

نظریه تزریقی بر این اساس استوار است که وسایل ارتباط جمعی اثری قوی ، مستقیم و فوری بر مخاطبان دارد.آثاری که به وسایل ارتباط جمعی نسبت داده می شود،رابطه نزدیکی با نظریه محرک – پاسخ دارد.در این نظریه پیام حالت تزریق به جامعه را دارد.اگر پیام با ظرافت خاصی تهیه شود،می تواند تغییرات رفتاری بوجود آورد.این نظریه برای پیام اهمیت زیادی قایل است و برای گیرندگان هیچ گونه ارزشی قایل نشده است.و گیرندگان منفعل فرض شده اند.(انفعال مخاطب)

در این الگو :

1-     وسایل ارتباطی قدرتمند می توانند مغزهای بی دفاع را تحت تاثیر خود قرار دهند.

2-     مخاطبان با وسایل ارتباطی در رابطه هستند ، اما با یکدیگر تماس ندارد .در این نظریه به بعد احساسی و عاطفی محتوای پیام نسبت به بعد ادراکی آن توجه بیشتری شده است.انتقاد بر این نظریه این است که به آثار کوتاه مدت پیام توجه دارد نه آثار بلند مدت.

3-     این نظریه تکرار و انتشار پیام را عامل اصلی تاثیر در رفتار مخاطب می داند.

4-     کاربرد این نظریه بیشتر در جوامع توتالیتر (خودکامه) که امکان بازخورد از طرف گیرنده به دلیل جو سیاسی حاکم وجود ندارد ، می باشد.

درس پنجم : گابریل تارد

گابریل تارد

گابریل تارد نظریه تقلید را بنیان نهاد.تارد (قاضی فرانسوی )  با بررسی طبیعت جنایت های مختلف تقلید را علت واقعی و اساسی وقوع جرایم اجتماعی اعلام کرد و دامنه آن  را تا آن جا وسعت بخشید که جامعه بدون تقلید را غیر قابل تصور دانست.

تارد مشاهده کرد که میزان تطابق افراد با یک اندیشه جدید اغلب تابع یک منحنی s شکل است.در ابتدا افراد کمی با ایده جدید خو می گیرند ، سپس میزان تطابق به دلیل مقایسه زیادی از افراد با نو آوری افزایش می یابد.زیرا عده کمی برای تطبیق با نوآوری باقی می مانند.

نظریه قوانین تقلید 40 سال بعد از پیدایش پایه و اساس نظریه معرف نشر نوآوری های راجرز و نظریه یادگیری اجتماعی آلبرت باندورا را تشکیل داد.

نظریه همگان را گابریل تارد ارایه کرد.او معتقد است عصر ما نه عصر انبوه خلق بلکه عصر همگان یا همگان ها است.وی همگان را ناشی از مطبوعات می داند.

خصوصیات همگان و افراد آن :

1-     جمع نامجاور است

2-     کنش و واکنش های دور شکل می گیرد(پراکنده بودن جمع)

3-     عقلانیت و همفکری همگان

4-     به جوامع صنعتی اختصاص دارد

5-     روزنامه واحدی مطالعه می شود

6-     افراد پیوند روحی ، روانی ، و معنوی دارند

7-     همدیگر را نمی بینند، صدای هم را نمی شنوند

8-     در یک سرزمین وسیع و هر کدام در خانه خود نشسته اند

9-     هر گروه با هم اراده مشترکی دارند

10-قابل شمارش نیستند

11-نامتجانس است

تارد معتقد است که : کلام بالدار روزنامه ها از مرزهایی می گذرد که در گذشته صدای مشهورترین سخنوران از آن نمی گذشت.

افکار عمومی : حاصل نهایی فعالیت عامه را پیدایی افکار عمومی می گویند

افکار عمومی عقیده یا قضاوتی است که مورد قبول همگان است و هم جنبه عاطفی دارد و هم جنبه ادراکی.نگرش های مردم چه مثبت چه منفی در مورد یک پدیده خاص افکار عمومی است.

وفاق عمومی : افکار عمومی اگر به شدت تعمیم و گسترش یابد به وفاق عمومی تبدیل می شود.

تست های مرتبط

1- به نظر گابریل تارد همگان چگونه می تواند به وجود آید؟

1-     تراکم و تجمع

2-     شنیدن صدای هم و قرار گرفتن شانه به شانه

3-     مطالعه روزنامه های واحد

4-     تقلید و سرایت ویژگیهای انبوه خلق

2 - گابریل تارد فرانسوی در آثار خود کدامیک از زمینه های زیر را مورد مطالعه قرار داده است؟

1-     توده

2-     همگان

3-     مردم

4-     انبوه خلق

3- عبارت " کلام بالدار روزنامه ها از مرزهایی می گذرد که در گذشته صدای مشهورترین سخنوران از آن نمی گذشت " از کیست؟

1-     گابریل تارد

2-     ژاک دربانگو

3-     ژاک بورکن

4-     ادگار مورن

4 - از اندیشمندان اروپایی ذیل کدامیک در تاریخ علم ارتباطات نظریه قوانین تقلید را مطرح کرد؟

1-     جرج زیمل

2-     اورت راجرز

3-     آلبرت باندورا

4-     گابریل تارد

5 - کدام یک از متفکران زیر بر اهمیت افکار عمومی تاکید کرده اند؟

1-     گوستاولوبون

2-     ویکتور هوگو

3-     گابریل تارد

4-     امیل دورکیم

درس چهارم : مکتب فرانکفورت (۲)

مکتب فرانکفورت و مطالعات ارتباطی

کسانی که از گرایش به جبرگرایی اقتصادی دل خوشی نداشتند. این گروه از دانشمندان در ۲۳ فوریه سال ۱۹۲۳ در فرانکفورت آلمان رسماً مکتب فرانکفورت را پایه گذاری کردند. هرچند که بسیاری از اعضای آن حتی پیش از این زمان نیز فعال بودند اما پس از به قدرت رسیدن نازی ها در دهه ۱۹۳۰، بسیاری از شخصیت های این مکتب به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کردند و در مؤسسه ای وابسته به دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک به فعالیت شان ادامه دادند. چندی پس از پایان گرفتن جنگ جهانی دوم، برخی از نظریه پردازان انتقادی به آلمان بازگشتند و بقیه در آمریکا ماندگار شدند. این مکتب به مثابه دومین جریان مارکسیستی است که با وجود آنکه در حال حاضر به عنوان یک جریان تاریخی از آن یاد می شود، ولی به دلیل اهمیت اثرات آن بر محافل روشنفکری و دانشگاهی به آسانی نمی توان از آن گذشت، در این مقاله نویسنده برآن است این مکتب انتقادی و مطالعات ارتباطی آن را که در آثار متفکران این مکتب نمود پیدا کرده است، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد.

مارکسیسم انتقادی:

الف: شکل گیری مکتب فرانکفورت و مطالعات انتقادی
شکست جنبش ها و انقلاب های کارگری و پیدایش و پیروزی جنبش های راستگرای فاشیسم در اروپا پس از جنگ جهانی اول، برخی از اندیشمندان مارکسیست را به این فکر انداخت که احتمالاً تاریخ بر پایه نیروهای عینی به جنبش در نمی آید و از این رو شاید کژی و کاستی بنیادینی در اندیشه مارکسیسم ارتدکس وجود داشته باشد، اندیشمندان مکتب فرانکفورت همانند کرش، گرامشی و لوکاچ، شکست جنبش کارگری و پیروزی فاشیسم در اروپا را نشانه ای از زوال مارکسیسم و نیاز به بازنگری آن از راه بازگشت به فلسفه هگل می دانستند.بدین سان بخش بزرگی از اندیشه مارکسیستی سده بیستم نتیجه بازگشت به سنت فلسفی هگل بوده است. به عبارتی می توان این جنبش را به مثابه پاسخی در برابر احساس نیاز روشنفکران نئومارکسیست به بازخوانی جدیدی از مارکسیسم کلاسیک و بویژه رابطه میان نظریه و عمل در شرایط جدید دانست.
کوشش برای احیای مارکسیسم در چارچوب مفاهیم ایده آلیستی و دیالکتیک فلسفی هگل، در اندیشه های کسانی چون هورکهایمر و مارکوزه به اوج خود رسید. اعضای مکتب فرانکفورت عدم تحقق انقلاب های سوسیالیستی و گسترش جنبش های فاشیستی را معلول دریافت نادرست اندیشه های مارکس بوسیله مارکسیست های ارتدکس و اکونومیست می دانستند.
نظریه پردازان نئومارکسیست، چون هورکهایمر، آدرنو و ماکوزه، انقلاب را منوط به اراده انقلابیون دانسته و جبرگرایی تاریخی مارکس را نادرست می پنداشتند.اندیشه مکتب فرانکفورت که به «مارکسیسم فلسفی» مشهور است، شدیداً در مقابل پوزتیویسم قد علم کرد و آن را به باد انتقاد گرفت، آنها اذعان داشتند که علوم انسانی و پوزتیویستی صرفاً به مطالعه «هست» و پرهیز از پرداختن به «بایدها» به بهانه حفظ بی طرفی علمی، موجب ایجاد نظام سلطه گشته و عقلانیت ابزاری با سلطه بر تاروپود وجود بشر وی را تا حد یک شی ءبی هویت تنزل داده است. اندیشمندان این مکتب، زمینه های نقد و پژوهش را به حوزه هایی چون، علم، عقلانیت و فرهنگ گسترش دادند و معتقد بودند که در جهان نوین، کانون سلطه از اقتصاد به فرهنگ انتقال یافته است. در مارکسیسم فلسفی، ویرانسازی فلسفه و فرهنگ بورژوازی هدف اصلی مارکسیسم به شمار آمده است.در این برداشت، همان طور که در بالا آمده مفهوم حرکت تکاملی و تدریجی و قانونمند تاریخ به سوی سوسیالیسم جای خود را به اندیشه توانایی ارادی و انقلابی (پراکسیس) در تاریخ می دهد.
این اندیشمندان همچنین با نظریات جدیدی مانند نظریه روانکاوی فروید و نظریه پوزتیویسم جدید علاقه نشان دادند. به طور کلی مارکسیست های فلسفی فرانکفورت در قرن بیستم به عناصر روبنایی همچون، فلسفه، ایدئولوژی و هنر و فرهنگ از نو اهمیت بخشیدند.
مکتب فرانکفورت تفکیکی را که وبر میان عقلانیت صوری و عقلانیت ذاتی قائل بوده، آشکارا پذیرفته است.اندیشه بنیادین فلسفه هگل یعنی اینکه باید واقعیت را عقلانی ساخت؛ اساس این بخش از اندیشه های سیاسی قرن بیستم است.
بنیانگذاران مکتب فرانکفورت، نسبت به اندیشه مدرنیته و مفاهیم روشنگری بدبین بودند و همانند «ماکس وبر انسان را محصور در قفس آهنین عقلانیت، تصور می کردند.» این بدبینی از کتاب دیالکتیک روشنگری هورکهایمر بخوبی مشهود است. آشنایی با مفاهیم و نظریات و تفسیر و اندیشه بنیانگذاران مکتب فرانکفورت مستلزم بررسی و نقد این نظریات است.

ب- مارکسیسم انتقادی و آرای ارتباطی:

الف- نظریات هورکهایمر و آدرنو:
نظریات ارتباطی مکتب فرانکفورت با آرای آدرنو و هورکهایمر آغاز می شود. آنها در مقاله ای که تحت عنوان «صنایع فرهنگی و فرهنگ توده» منتشر کردند، این گونه به مسأله پرداخته اند که صنایع فرهنگی بخش جدیدی از صنعت موسسات اطلاع رسانی مانند رادیو، مطبوعات و سینماست که برای به نتیجه رساندن منافع صاحبان صنایع به کار می افتد. در نتیجه این صنایع فرهنگی باعث تولید تخدیر کننده محصولات فرهنگی، ایجاد بازارهای وسیع تر تجاری و سازگاری سیاسی است.به عبارتی، در حقیقت فرهنگ توده ای حاصل فرهنگ منفعل و اسیر کننده است.
بنابراین بنیانگذاران این نظریه معتقد بودند که ظهور فرهنگ توده  ناشی از تولید انبوه صنایع فرهنگی توسط سرمایه داری انحصارگرا بود و در نتیجه سرمایه داری با توسعه مصرف زدگی، لذات کوتاه مدت و افسانه بی طبقه بودن جامعه، موفق شد فرهنگ خود را بفروشد. به طور کلی از دیدگاه این اندیشمندان، کالا مهمترین ابزار ایدئولوژیک در این فرآیند محسوب می شود.
از نظر آدرنو و هورکهایمر، دنیای امروز و دنیای آینده یک دنیای کاملاً کنترل شده است و آزادی حقیقی انسان در پرتو این جهان و در اثر توسعه عقلانیت، لطمه دیده است. در جهان امروز، خرسندی و خوشبختی فرد تحقق نمی یابد، مگر در روندی تاریخی که با زوال فردیت همراه است. این زوال باعث یکسان سازی آگاهی و شعور انسانی از طریق ارتباطات هدایت شده، نادیده گرفتن خصلت و کیفیت فرد در جریان تحول شکل های تولید و دگرگونی در ساخت روانی انسان به دلیل اجتماعی شدن یکسان انسان ها، می شود.
همان طور دیدیم،  آنها معتقدند که در جهان تحت سلطه بورکراتیک، عقل در خدمت سلطه درآمده و توانایی های رهایی بخش خود را از دست داده است. یعنی برای فرد هیچ هویتی قایل نیست و در جایی دیگر می گویند: تا زمانی که تاریخ جهان به شیوه عقلانی و منطقی خود تداوم می یابد، نمی تواند سرشت راستین انسان را متحقق سازد. یعنی نظام سلطه در جهان معاصر حتی امید به اتوپیا و اندیشه آزادی را هم از بین برده است. که در این ارتباط آدرنو می گوید: گریز تنها راه انسان آگاه است تا به آزادی و رهایی از سلطه دست پیدا کند.
آدرنو و هورکهایمر در یکی از نوشته های خود صنعت فرهنگ را به عنوان یکی از مهمترین ویژگی های عصر سلطه عقلانیت ابزاری توصیف کرده و می گویند که در عصر سرمایه  داری متأخر، تلفیق فرهنگ با سرگرمی و بازی، فرهنگ توده ای منحطی را بوجود آورده است. مصرف کنندگان صنعت فرهنگی چاره ای ندارند زیرا در ورای افق واقعیت محسوس، چیزی نمی بینند. کارکرد اصلی صنعت فرهنگی، در عصر سرمایه داری پیشرفته، از میان برداشتن هرگونه امکان مخالفت اساسی با ساخت سلطه موجود است. جامعه ای که در چنبر صنعت فرهنگی در غلتیده باشد، هرگونه نیروی رهایی بخش را از دست می دهد.
در حقیقت نظریات آدرنو و هورکهایمر بیشتر بر ساختار تکنولوژیک فرهنگ جوامع صنعتی و نقش سلطه گرایانه آن در خلق افکار عمومی مبتنی است. آنها معتقد بودند که در ارتباطات نوین جهانی، کارکرد پنهان وسایل ارتباط جمعی، فریب انسان در جامعه مدرن است. آنها بر تبلیغات در صنعت فرهنگ تأکید داشته و برآنند که اوج تبلیغات در صنعت فرهنگ این است که مصرف کنندگان احساس نمایند که مجبور به خرید و مصرف فرآورده های این صنعت هستند، حتی اگر این اجبار از جانب خودشان باشد. هورکهایمر و آدرنو در انتقاد از صنایع فرهنگی براین باورند که ساختارهای بورکراتیک و عقلانی شبکه های ارتباط جمعی فرهنگ نوین، انسان مدرن را کنترل می کنند و فرهنگی را بوجود می آورند که غیر خودجوش، هدایت شده و مصنوعی است نه یک فرهنگ ذاتی و واقعی. بدین معنا که آنها نگران دروغین بودن این فرهنگ هستند. مکتب فرانکفورت این فرهنگ را فرهنگ بسته بندی شده توده گیر می داند که توسط رسانه های جمعی منتشر می شوند و از طرف دیگر از تأثیر سرکوبگری و بی حس کنندگی این فرهنگ بر مردم هراسانند.
آدرنو معتقد است که جامعه به کمک صنایع فرهنگی نمی گذارد، انسانها، جهان دیگری جز آنچه که هست ،برای خود متصور شوند. در هم ریختگی شعور به مرحله ای رسیده است که دیگر به زحمت می توان انسانها را نسبت به این وضعیت آگاه کرد. به نظر می رسد که منظور آدرنو این است که جهان نوین به آخرین مرحله خود رسیده است و در واقع نظارت بر افراد چندان کامل شده که دیگر نیازی به عمل رهبران نیست.
این نظارت در همه ابعاد فرهنگی نفوذ کرده است و از آن مهمتر، محور فکری کنشگران گشته است ،یعنی کنشگران به نفع ساختار اجتماعی گسترده تر، خودشان را وسیله تسلط بر خودشان قرار داده اند و از آنجا که تصور می شود دیگر زیانی به شخص نمی رساند و او را از خود بیگانه نمی سازد، غالباً چنین می نماید که جهان همان است که بایستی باشد و دیگر برای کنشگران روشن نیست که جهان به چه چیزی باید شبیه باشد.

ب- نظریات هربرت مارکوزه:
اندیشه هربرت مارکوزه مفسر مارکسیست هگل و اندیشمند انقلابی آلمانی تبار نیز پاسخی است به ناکامی های جنبش های سوسیالیستی و نهضت های کارگری در اروپا و پیروزی فاشیسم و فقدان هر گونه نیروی کار اجتماعی و رهایی بخش در جامعه سرمایه داری و نیز ناتوانی حزب کمونیست در «نمود» تصویر اتوپیایی که مدت هاست در تاریکخانه فلسفه ایده آلیستی و مارکسیستی باقی مانده است.نظریات سیاسی مارکوزه وارد حوزه سیاست شد و موجب جنبش های سیاسی دانشجویی گردید. اندیشه های مارکوزه در متن تاریخی فاشیسم و واکنش نسبت به آن قابل فهم است. وی با بازگشت به فلسفه هگل در پی درافکندن بنیادی نو برای انقلاب بود. نقطه عزیمت اندیشه مارکوزه تصویر در دو سطح از حیات اجتماعی به شیوه هگلی است. یکی در سطح خواست های کاذب و دیگری در سطح علایق و آگاهی راستین تاریخی. به نظر مارکوزه سوسیالیسم در واقع نظریه ای درباره خواست های راستین بشری به  عنوان نیروی حرکت بخش تاریخ است که در مقابل جهان علایق گذرا و روزمره ایدئولوژی های ناشی از آن قرار می گیرد. به نظر مارکوزه جهان بدون علایق و خواست های راستین، جهانی تک بعدی است که تنها خواست های پیش پا افتاده و علایق گذرا مورد توجه قرار می گیرد. هربرت مارکوزه با دو مفهوم «انسان تک ساحتی» و «فرهنگ بسته بندی شده» به انتقاد از وضعیت موجود آگاهی بخشی وسایل جدید ارتباط جمعی پرداخت. او معتقد بود که در شرایط سلطه جهانی، دانش و آگاهی به وسیله نظام اجتماعی جذب می شود و از آغاز به وسیله آن شکل و رنگ می گیرد. بنابراین آنچه نمود پیدا می کند، انطباق و هماهنگی نیست بلکه تقلید و یک نوع یکسان و متحد الشکل شدن فرد با جامعه است که در نتیجه نه تنها آگاهی فرد بلکه تمامی میراثهای فرهنگی و معنوی گذشته انسان و شیوه های سخن گفتن و اندیشیدن نیز صورت یکسان و یکپارچه می یابد

مارکوزه در کتاب «انسان تک ساحتی» چنین می گوید: جامعه مصرفی و رفاهی معاصر با برآوردن نیازها و خواست های کاذب و تحمیل شده بر افراد مانع نقد وانتقاد می گردد و محیطی توتالیتر را از لحاظ فکری و ارزشی ایجاد می کند. به این ترتیب اندیشه و رفتار تک ساحتی پدید می آید. یکی از پدیده های مهم که باعث به وجود آمدن رفتار تک ساحتی می شود، وسایل ارتباط جمعی و صنایع سرگرم کننده و وقت پرکن و همچنین آموزش و پرورشی است که خلاقیت و اندیشه فردی را از میان می برد. پیامد چنین وضعی از نظر مارکوزه، سیاست زدایی جامعه و حذف مسایل سیاسی و اخلاقی از زندگی اجتماعی است.
بنابراین، در چنین جامعه ای، افکار عمومی و رسانه های گروهی ابزارهای ایجاد چنین فضایی هستند که در این نظام سلطه همه گیر، طبعاً نمی توان باز هم این توهم را در سر پروراند که طبقه کارگر، طبقه ای انقلابی است. سعادت و رفاه و شادی موجود به هر حال کاذب و آزادی واقعی را به همراه نیاورده است و تنها به عنوان زائده اقتصاد و دولت سرمایه داری تحقق یافته است.
در مفهوم «فرهنگ بسته بندی شده»، مارکوزه بر نقش تشدید کننده رسانه های جمعی و غرق شدن سنت های فرهنگی طبقات پایین جامعه در فرهنگ بسته بندی شده، تأکید می کند. بر پایه این نظر، وسایل ارتباط جمعی نوین، در پاسخ به ضرورت های تبلیغات و افزایش مصرف شکل گرفته اند و نوعی از آگاهی کاذب به وجود می آورند. در این وضعیت مردم، منافع واقعی خود را درک نکرده و به نظم اجتماعی یکپارچه، سرکوبگر و نالایق خو می گیرند.همچنان که قبلاً اشاره شد مارکوزه باتفکیک خواست های راستین بشر از خواستهای کاذب، نقش وسایل ارتباط جمعی را پس زدن خواست های راستین به ضمیر ناخودآگاه و دامن زدن به خواست های کاذب است.
ج- نظریات یورگن هابرماس:

الف- کنش ارتباطی:
هابرماس با دو مفهوم «عقل ارتباطی» و «حوزه عمومی» به بررسی همه جانبه ارتباطات در عصر جدید می پردازد. براساس این نظریه، وی با تمایز میان «کنش استراتژیک» و «کنش ارتباطی» معتقد است: کنش استراتژیک به عمل دو یا چند نفر مربوط است که در تعقیب یک هدف، کنش معقولانه و هدفدار خود را هماهنگ می کنند. این کنش، به تعقیب حساب شده منفعت شخصی مربوط می شود. بنابراین در چنین کنشی هدف مشترک به گونه ای براساس محاسبه های اقتصادی و یا مبانی غیرتفاهمی تشکیل و مشخص می شود وزمینه و ساخت عمل آن نظام های اجتماعی مثل سازمان های بزرگ اقتصادی و اداری است. در حالی که درکنش ارتباطی یا عمل تفاهمی، کنش های افراد درگیر، نه از طریق حسابگری های خودخواهانه رسیدن به موفقیت، بلکه از طریق کنش های تفاهم آمیز هماهنگ می شود. افراد دخیل در کنش ارتباطی به هیچ وجه در فکر موفقیت شخصی شان نیستند بلکه هدفشان را در شرایطی که همه از موقعیت مشترک برخوردار باشند، هماهنگ می سازند.
همچان که از نظریات هابرماس برمی آید؛ هدف کنش معقولانه و هدفدار صرفاً دستیابی به یک هدف است ولی، هدف کنش ارتباطی دستیابی به تفاهم ارتباطی است.
عقلانیت در حوزه کنش استراتژیک به معنی رشد نیروهای تولید وگسترش نظارت تکنولوژیک بر طبیعت و سرانجام، شکل هایی از نظارت بر زندگی اجتماعی است. عقلانیت در حوزه کنش ارتباطی، یعنی گسترش ارتباط انسانی که مناسبات مبتنی به سلطه را پشت سر می گذارد، عقل ارتباطی، براساس منطق، گفتگوی آزاد و تفاهم استوار است.
واضح است یکی از عناصر مهم کنش ارتباطی، عنصر گفتار است، اما یک چنین کنشی گسترده تر از آن است که تنها اعمال گفتاری یا معادل های غیرشفاهی آن را دربرگیرد.
تأکید بر کنش ارتباطی و نه کنش معقول (کار)، به عنوان بارزترین پدیده بشری نقطه جدایی افکار مارکس و هابرماس است. هابرماس معتقد است که کنش ارتباطی بنیاد سراسر زندگی اجتماعی و فرهنگی و نیز همه علوم انسانی را تشکیل می دهد. در حالی که مارکس بر کار تأکید داشت.
از این رو مبنای اندیشه های هابرماس بیشتر در قلمرو کنش ارتباطی است تا کنش معقول و هدفدار. مبنای اندیشه های هابرماس ارتباط تحریف نشده و بدون اجبار است. او بر این مبنا می تواند ارتباط تحریف نشده را مورد تحلیل انتقادی قرار دهد. همچنان که مارکس ساختارهای اجتماعی تحریف کار را مورد بررسی قرار داده بود.
در بحث عقلانیت، هابرماس نه تنها تحت تأثیر کار مارکس بلکه زیر نفوذ ماکس وبر نیز قرار دارد. او در بیشتر آثار پیشین خود بر عقلانیت، مربوط به کنش معقول و هدفدار تأکید می کرد؛ یعنی همان عقلانیتی که موجب رشد نیروهای تولیدی و افزایش نظارت فنی بر زندگی شده است، درواقع به نظر هابرماس، راه حل مسأله عقلانیت کنش معقول و هدفدار، در عقلانیت کنش ارتباطی نهفته است. عقلانیت کنش ارتباطی به ارتباط رها از سلطه و ارتباط آزاد و باز می انجامد. عقلانیت در اینجا مستلزم رهاسازی و رفع محدودیت های ارتباط است.
به نظر هابرماس نقطه پایان فرآیند تکامل اجتماعی، یک جامعه عقلانی است. در اینجا عقلانیت به معنای کلی، نظامی ارتباطی است که در آن افکار آزادانه ارائه می شوند و در برابر انتقاد حق دفاع دارند.
هابرماس در چارچوب تئوری  عمل تفاهمی و روی آوردن به یک رهیافت تلفیقی تر برای نظریه پردازی اجتماعی، میان جهان زندگی و نظام اجتماعی تمایز قایل می شود. جهان زندگی، جهان معنا و عمل ارتباطی و اجماع و توافق و رابطه ذهنی است؛ در مقابل عناصر اصلی نظام اجتماعی را قدرت و پول تشکیل می دهند. به عبارتی او، عقلانیت نظام اجتماعی(جامعه) و عقلانیت جهان زندگی را متمایز می داند، در حالی که عقلانیت اجتماعی مستلزم، نهادمندی یک نظام هنجاربخش است، عقلانیت جهان زندگی مستلزم روا داشتن کنش های متقابلی است که تحت هدایت توافق های مبتنی بر هنجارها نیستند، بلکه مستقیم یا غیرمستقیم، تحت تأثیر توافق هایی اند که از رهگذر تفاهم ارتباطی به دست می آیند، به عبارتی دیگر عقلانیت جهان زندگی مستلزم آن است که انسان ها آزادانه با یکدیگر به توافق برسند، نه آن که تحت تأثیر نیرومند نیروهای خارجی به توافق دست یابند.
هابرماس پس از تمایز قایل شدن میان این دو سطح، به این استدلال روی می آورد که در جهان معاصر، عقلانیت به گونه ای برابر در هر دو سطح رشد نکرده است. زیرا نظام اجتماعی سریع تر از جهان زندگی عقلانی شده است. در نتیجه جهان زندگی تحت چیرگی یک نظام اجتماعی عقلانی شده درآمده است. براثر همین وضع، زندگی روزانه، دچار فقر شده است و جهان زندگی بیش از پیش بی مایه گشته است. به نظر هابرماس راه حل این قضیه در رهایی جهان اجتماعی از چنگ استعمار نهفته است، تا از این طریق، جهان اجتماعی بتواند به شیوه های مناسب خود عقلانی گردد.

ب- (گستره) حوزه عمومی:
حوزه عمومی مجموعه ای از کنش ها و نهادهای فرهنگی است که کارکرد غیرفرهنگی یعنی نقش های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیز پیدا می کنند. این کارکردها، جنبه عمومی و همگانی دارند که در بهترین حالت از نفوذ نیروها و نهادهای دولتی مستقل و مصون هستند. گستره همگانی، فضای اظهارنظر، گفت وگو، بحث و چاره جویی در مسائل همگانی است. هر کس بالقوه حق و قدرت شرکت در این فضا را دارد و باز به گونه ای آرمانی و نظری، هیچ کس را امتیازی نسبت به حقوق دیگران در این فضا نیست. به لحاظ تاریخی مهمترین نقش را در حوزه عمومی، نشریات و روزنامه ها داشتند و نقش مستقل نهادهای حوزه عمومی به معنای دقیق و کامل خود محصول فرهنگ روشنگری سده هجدهم است. یعنی روزگاری که بحث نقادانه درباره افکار عمومی آغاز شد و همپای این بخش، ایده ای نیز پدید آمد:
- تمایز بین عقیده فردی و افکار عمومی، نباید موجب سرکوب عقیده و آزادی بیان گردد.
- درست است که عقیده همگان فراتر از خواست ها، نیازها، اشتیاق ها و باورهای فردی می رود اما نمی توان به این بهانه عقاید فردی را سرکوب کرد. بلکه باید به ارزیابی و ارزشیابی آنها پرداخت. این خواست پرشور آزادی بیان که روشنگران هر یک به گونه ای طرفدار و منادی اش بودند، موجب شکل گیری منطقی تازه شد: یعنی منطق گفتگو که در محدوده نهادهای حوزه عمومی بوجود می آید. البته باید خاطرنشان ساخت که حوزه عمومی تنها مجموعه ای از نهادها نیست، بلکه هر نوع کنش فردی را در ابراز نظرش در محل کار، مدرسه و یا دانشکده یا میان دوستان دربرمی گیرد.
به این ترتیب هابرماس دو مرحله را در شکل گیری وسایل ارتباط جمعی معاصر در نظر می گیرد که یکی از قرن هفدهم تا اواخر قرن هجدهم را شامل می شود که میان دولت و جامعه مدنی، حوزه عمومی در اماکنی مثل کافه ها و گالری ها شکل گرفت، که بر اثر این بحث های آزاد، افکار عمومی و در نهایت روزنامه های آزاد بوجود آمدند و در مرحله دوم که از اواخر قرن نوزدهم تا حال را دربرمی گیرد. در این مرحله با ظهور اتحادیه ها، سندیکاها و احزاب سیاسی و تشکل هایی که ماهیتی عمدتاً اقتصادی داشتند، حوزه عمومی به حوزه اعمال نظر گروه های فشار تبدیل شد. به این ترتیب حوزه آزاد افکار عمومی از خلال بحث ها، به ابزارهایی برای اعمال نظر، دستکاری و جهت دهی به آنها توسط رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی تبدیل شد.

خلاصه و نتیجه گیری:
همچنان که در ابتدای مقاله عنوان شد، مکتب فرانکفورت، به دنبال شکست جنبش های مارکسیست اروپایی، شکل گرفت و با نقد پوزتیویسم و اثبات گرایی، خواهان تفسیر جدیدی از الگوی مارکس بود. لذا بحث تئوریک خود را بیشتر متوجه ساختارهای روبنایی، بویژه رسانه های همگانی کرد که از نظر آنها نقش مهمی در انحراف فرایند تغییرات اقتصادی از مسیر تاریخی آن ایفا نموده بودند.
برخی از صاحب نظران مکتب فرانکفورت مانند هورکهایمر و آدرنو با مطرح کردن صنایع فرهنگی وفرهنگ توده، بر نقش مخرب اقتصاد حاکم سرمایه داری تأکید کردند و معتقد بودند که نظام سرمایه داری با توسل به تولید انبوه، ارائه خدمات کوتاه مدت و با استفاده از مکانیسم عقلانی کردن تکنولوژی و... موفق شد که خود را بفروشد. اندیشمندان مکتب فرانکفورت، نقش رسانه ها را در جوامع معاصر، حفظ وضع موجود و تثبیت آن می دانستند و اظهار داشتند که نظام سلطه در جامعه باعث انفعال و یکپارچگی افکار می شود و سرمایه داری سعی دارد با عقلانی کردن نظام سلطه خود هر جه بیشتر توده ها را در چنگال خود بفشارد و به قول هابرماس: «جهان اجتماعی، در چنگال استعمار نظام اجتماعی گرفتار است و باید برای رهایی آن، جهان اجتماعی را شیوه های مناسب عقلانی کرد.» که البته منظور از عقلانی شدن، نتیجه ای است که در نتیجه تفاهم و کنش ارتباطی پدید می آید.
مارکوزه با طرح موضوع «انسان تک ساحتی»، هورکهایمر و آدرنو با مفاهیم «فرهنگ بسته بندی شده و صنعت فرهنگی»، هابرماس با نظریه «کنش ارتباطی و حوزه عمومی سعی داشتند تا ضمن انتقاد از جامعه نوین و رسانه های جمعی، راه چاره برون رفت از این وضعیت را بیابند. بنابر این نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت در مرحله بلوغ و شکوفایی خود متضمن سه عنصر مرتبط به هم بود: نخست نقد معرفت شناسی روش، شناختی از پوزتیویسم، دوم نگرش انتقادی نسبت به تأثیر ایدئولوژیک علم و تکنولوژی (به ویژه تکنولوژی های فرهنگی و رسانه ای سرمایه داری) به عنوان عامل اصلی در ایجاد شکل  جدیدی از سلطه بوروکراتیک و سوم نوعی دلمشغولی نسبت به صنعت فرهنگ و به طور عام تر نسبت به جنبه های فرهنگی سلطه که عمدتاً ازجانب سرمایه داری انحصارگرا و به وسیله تبلیغات بوجود می آید.
در انتهای بحث لازم است گفته شود که اکثر جامعه شناسان معتقدند که مکتب فرانفکورت در شکل اصلی خود به عنوان نحله ای از مکتب مارکسیسم یا جامعه شناسی مرده است. طی چند دهه گذشته رشد اندیشه مارکس در علوم اجتماعی و به ویژه در مردم شناسی، اقتصاد و جامعه شناسی راهی را در پیش گرفته که آن را به نکات اصلی مورد توجه نظریه مارکس نزدیکتر می سازد. در حالی که دلمشغولی نسبت به پدیده صنعت فرهنگ که ویژگی بارز آثار آدرنو و هورکهایمر به شمار می رفت، تقلیل یافته است. به طور کلی در جمع بندی دستاوردهای هابرماس نیز این نکته مشهود است که وی از آراء و عقاید مکتب فرانکفورت فاصله گرفت، به یک معنا وی مسیر پیموده شده آدرنو و هورکهایمر را با اهمیت قایل شدن بسیار زیاد برای نظریه مشخصاً مارکسیستی درباره جامعه، طی کرده است. لذا به تحلیل ساختارهای سیاسی و اقتصادی توجه بیشتری نشان داده و در همان حال، برخلاف آنان، در آثار وی اشارات ناچیزی به صنعت فرهنگ دیده می شود.

درس سوم : مکتب فرانکفورت (1)

درس سوم

مکتب فرانکفورت (1) این مکتب یک مکتب انتقادی است که در سال 1923 به وجود آمد.در این مکتب اعتقاد بر این است که در جامعه نوین سرکوبی ناشی از عقلانیت جای استثمار اقتصادی (به عنوان مساله غالب) را گرفته است.و کانون تسلط از اقتصاد به قلمرو فرهنگ کشیده شده است. پیشگامان فرانکفورت آدورنو و هورک هایمر هستند که مقاله صنایع فرهنگی و فرهنگ توده را ارایه دادند.و معتقد به مارکسیسم بدون پرولتاریا بودند.دیدگاه آنها مبتنی بر نقد پوزیتویسم است. از نظر فرانکفورت ها صنایع فرهنگی بخش جدیدی از صنعت موسسات اطلاع رسانی مثل رادیو و مطبوعات و سینماست که برای به نتیجه رساندن منافع صاحبان صنایع به کار می افتد.نتیجه این صنایع فرهنگی تولید تخدیر کننده محصولات فرهنگی ، ایجاد بازارهای وسیع تر تجاری و سازگاری سیاسی است.و در واقع فرهنگ توده ای اسیر کننده و منفعل کننده است. صنایع فرهنگی همان فرهنگ توده ای و فرهنگ جهت داده شده غیر خودجوش و شی وارده شده و ساختگی است.نظریه پردازان نگران دورغین بودن این فرهنگ هستند .(افکار از پیش بسته بندی شده توده گیر) آنها نگران تاثیرات ساکت کننده ، سرکوب گر و بی حس کننده این فرهنگ بر مردم هستند. آدورنو می گوید جامعه به مدد صنایع فرهنگ نمی گذارد انسانها جان دیگری جز آن چه هست برای خود متصور شوند ، در هم ریختگی شعور به مرحله ای رسیده است که دیگر به زحمت می توان انسان ها را نسبت به این وضعیت آگاه کرد.دیگر نیازی به عمل عمدی رهبران نیست.تسلط به مرحله ای رسیده که دیگر اصلا تسلط به نظر نمی آید. به نظر آدورنو و هورک هایمر جهان امروز و آینده اداره شده است و آزادی حقیقی دراثر توسعه عقلانیت در جامعه که همان تسلط بر طبیعت است، لطمه دیده است. درجهان امروز خرسندی و خوشبختی فرد تحقیق نمی یابد ، بلکه در روندی تاریخی با زوال فردیت انسان همرا ه است.این زوال به سه شکل است: 1-     یکپارچه شدن آگاهی به وسیله ارتباطات هدایت شده 2-     ناچیز شمردن خصلت و کیفیت فرد در تحول اشکال تولید 3-     دگرگونی در ساختمان روانی انسان به دلیل اجتماعی شدن یکپارچه انسانها نظریات آدورنو و هورکهایمر بیشتر ناظر بر ساختار تکنولوژیک فرهنگ جوامع صنعتی و نقش سلطه گرایانه آن در خلق افکار عمومی است. علاقمندی این نظریه پردازان به صنایع فرهنگی توجه آنها را به مفهوم مارکسیستی روساختار و نه زیر ساختار اقتصادی منعکس می کند. مکتب فرانکفورت تفکیک ماکس وبر از عقلانیت صوری و ذاتی را پذیرفته است. عقلانیت صوری : خرد تکنولوژیک : خدمت به نیروهای سلطه گر عقلانیت ذاتی یا فرهنگی : ارزیابی وسایل بر حسب ارزش های انسانی و عدالت هربرت مارکوزه و مفهوم تک ساختی ( فرهنگ بسته بندی شده) : در فرهنگ بسته بندی شده مارکوزه بر نقش تشدید کننده رسانه های جمعی و غرق شدن سنتهای فرهنگی طبقات پایین جامعه در فرهنگ بسته بندی شده تاکید می کند.  رسانه ها نوعی شعور کاذب ایجاد می کنند.خلاقیت و اندیشه از بین می رود و تقلید و یکپارچگی جای آن را می گیرد.پیامد چنین وضعی از نظر مارکوزه سیاست زدایی جامعه و حذف مسایل سیاسی و اخلاقی از زندگی عمومی است. تست های مکتب فرانکفورت: 1- چه کسی برای اولین بار این مساله را که شبکه های الکترنیکی جهانی در رابطه با جریان اطلاعات و تمامیت فرهنگی سوال برانگیز هستند ، مطرح کرد؟ 1-     چارلز رایت 2-     زیگموت بامان 3-     لئونارد مارکس 4-    هربرت مارکوزه 2- تاکید بر مفهوم اطمینان در کتش ارتباطی بوسیله چه کسی به عمل آمده است؟ 1-     هری گریس 2-    نیکوس پولانزاس 3-     یوهان گالتونگ 4-     یورگن هابر ماس 3 - کدام نظریه پرداز معتقد است که بوسیله وسایل ارتاط جمعی باید با نفوذ در فرهنگ جامعه و از طریق جنگ موضعی به تدریج زمینه به دست گرفتن قدرت را فراهم کرد؟ 1-     یورگن هابر ماس 2-     آنتونیو گرامشی 3-     هربرت مارکوزه 4-    تئودور آدورنو 4 - نخستین مطالعات و تحقیقات انتقادی درباره وسایل جدید ارتباطی در نیمه اول قرن بیستم در کدام مکتب آغاز شد؟ 1-     مکتب بوداپست 2-     مکتب گلاسکو 3-    مکتب فرانکفورت 4-     مکتب شیکاگو 5 - نظریه تئودور آدورنو در مورد وسایل ارتباط جمعی چیست؟ 1-     تاکید بر تغییرپذیری طبیعت انسانی در برخورد با وسایل ارتباط جمعی 2-     تاکید بر فقدان تعارض های اجتماعی و تعدد وسایل ارتباط جمعی 3-     تاکید بر شناختن وسایل ارتباط جمعی جزو ابزارهای اساسی قدرت 4-    تاکید بر نقش های اجتماعی منفی وسایل ارتباط جمعی 6 - محققان معاصر در نظریه های چه کسی ریشه های مطالعات انتقادی در زمینه ارتباطات جمعی را دنبال می کنند؟ 1-    ماکس هورک هایمر 2-     کارل مارکس 3-     هربرت مارکوزه 4-     یورگن هابر ماس 7 - جامع ترین اثر انتقادی در مورد صنایع فرهنگی و فرهنگ توده در کشورهای غربی متعلق به  کیست؟ 1-    ادگار مورن 2-     دیوید وایت 3-     رایت میلز 4-     برنارد رزنبرگ 8 - وابستگی فرهنگی به خاطر کدامیک از موارد زیر در جهان مطرح شد؟ 1-     اختراع رادیو 2-     پیدایش سینمای ناطق 3-     اختراع تلویزیون 4-    پیدایش ماهواره 9 - این نظر که برای  تبدیل فرهنگ به توده صرفا احداث یک ایستگاه تلویزیونی کافی نیست بلکه شرایط و موقعیت های خاص زندگی ابتدا باید یکسان شوند تا ترکیبات و شرایط صحیح برای پذیرش پیامهای یکسان وسایل ارتباط جمعی فراهم شوند را چه کسی مطرح کرده است؟ 1-     تئودور آدورنو 2-     ماکس هورک هایمر 3-     یورگن هابر ماس 4-    زیگمونت بامان 10 - تئودور آدورنو از اعضای مکتب معروف فرانکفورت در مورد وسایل ارتباط جمعی چه دیدگاهی را ارایه می دهد؟ 1-    تاکید بر نقش های اجتماعی منفی وسایل ارتباط جمعی 2-     تاکید بر تغییر پذیری طبیعت انسانی در برخورد با وسایل ارتباط جمعی 3-     شناختن وسایل ارتباط جمعی جزو ابزارهای اساسی قدرت 4-     فقدان تعارض های اجتماعی و تعدد وسایل ارتباط جمعی 11 - نظریه تئودور آدورنو در مورد وسایل ارتباط جمعی چیست؟ 1-     شناختن وسایل ارتباط جمعی جزو ابزارهای اساسی قدرت 2-     فقدان تعارض های اجتماعی و تعدد وسایل ارتباط جمعی 3-     تغییر پذیری طبیعت انسانی در برخورد با وسایل ارتباط جمعی 4-     تاکید بر نقش های اجتماعی منفی وسایل ارتباط جمعی 12- کدام  یک از اعضا یا افراد وابسته به مکتب فرانکفورت درباره صنعت فرهنگ و آثار منفی آن در جوامع معاصر نظریه پردازی کرده است؟ 1- اریک فروم 2- والتر بنیامین 3- هربرت مارکوزه 4- تئودور آدورنو 13- انسان تک ساختی و فرهنگ بسته بندی شده رسانه ها از سوی چه کسی مطرح شده است؟ 1- ماکس هورک هایمر 2- هربرت شیلر 3- هربرت مارکوزه 4- یورگن هابر ماس 14- فرهنگ توده و صنایع فرهنگی توسط چه کسانی مطرح شد؟ 1- تئودور آدورنو و ماکس هورک هایمر 2- آدورنو و گرامشی 3- آدورنو و آلتوسر 4- آلتوسر و فریره

درس دوم : گوستاولوبون

گوستاولوبون :

جامعه شناس فرانسوی است که نظریات وی در زمینه روانشناسی اجتماعی مشهور است.

کتب عمده وی :

 جماعت یا انبوه خلق

روانشناسی سوسیالیسم

روان شناسی جماعت

روانشناسی انقلاب

انبوه خلق : این اصطلاح توسط لوبون مطرح شد.منظور از انبوه خلق عده ای از افراد هستند که در عمل مشخصی یا بروز حادثه ای گرد هم می آیند و دارای ویژگی هایی چون وجود احساسات و هیجانات آنی ،نداشتن تشکل و انسجام ،به وجود ارتباط موقت و ناپایدار میان افراد ، از دست دادن حس تشیخص و پیوستن به گروه و در نهایت عدم وجود هدف قبلی و اندیشیده می باشد.

توده های مردم :

1-     توده های همگن : این توده ها را فرقه ها ، طبقات روحانی و نظامی و طبقات شهروندان یا روستاییان تشکیل می دهد.

2-     توده های ناهمگن: این توده ها از گروه های نامشخصی تشکیل می شوند و در آنها شغل ، تحصیلات ، جنس و .. اهمیتی ندارد مثل ازدحامها یا تظاهرات خیابانی.

** به عقیده لوبون در جوامع مدرن صنعتی جامعه باید نوع جدیدی از رهبران را برای جماعات تدارک ببیند تا اشخاص عوام فریب مردم را آلت دست خود قرار ندهند.وی در کتاب انبوه خلق به نقش مطبوعات در ایجاد و تشکیل افکار عمومی اشاره کرده است.

انواع انبوه خلق:

1-     انبوه خلق قراردادی : انبوه خلقی است که تحت تاثیر برخی عرف و قرار دادهای اجتماعی ایجاد می شوند مثل استقبال از گروههای ورزشی در فرودگاه

2-     انبوه خلق اتفاقی : بر اثر یک حادثه رخ می دهد مثل زلزله ، تصادف اتومبیل

3-     انبوه خلق نمایشی (رقص گرا) : این پدیده در برخی تجمعات خاص مثل فرقه های مذهبی که برای انجام مناسک گرد هم جمع می شوند ، به وجود می آید.(کارنوال ، دستجات مذهبی ، چهارشنبه سوری)

4-     انبوه خلق فعال : دارای رهبری است ، فعالیتش معطوف به هدف است.انبوهی با تحرک هم نامیده می شود.هر انبوهی که دارای رهبری ، سازماندهی و برنامه ریزی باشد.مثل تیم ورزشی

سه علت به وجود آمدن انبوه خلق :

1-     احساس شکست ناپذیری و قدرت

2-     تقلید و سرایت

3-     تلقین پذیری

ویژگی انبوه  خلق :

1-     تفکر منطقی کم ( عقلانیت کم )

2-     روح انتقاد نگری بالا و زیاده روی در بروز احساسات

3-     مجاورت فیزیکی

4-     نامتجانس از لحاظ سن ، جنس و شغل

5-     احساس و هیجان

تقیسم بندی گوستاولوبون از انبوه خلق :

1-     انبوه خلق روانگرا (روان انبوه )

2-     انبوه خلق متشکل (سازمان یافته )

هربرت بلومر دو عامل را در تشکیل انبوه خلق موثر می داند:

1-     تجمع افراد

2-     مجاورت آنها با یکدیگر

تست های مرتبط

کدامیک از انواع انبوه خلق در طبقه بندی انجام شده قرار ندارند؟

1-     انبوه خلق منفعل

2-     انبوه خلق قراردادی

3-     انبوه خلق فعال

4-     انبوه خلق اتفاقی

پاسخ : گزینه یک

انبوه خلقی که در مسیر ورود شخصیت سیاسی یا گروههای ورزشی و هنری اجتماع می کند ، از کدام نوع است؟

1-     انبوه خلق نمایشی

2-     انبوه خلق قراردادی

3-     انبوه خلق اتفاقی

4-     انبوه خلق فعال

پاسخ : گزینه 2

گوستاولوبون فرانسوی در آثار خود به کدام یک از پدیده ها توجه خاص دارد؟

1-     انبوه خلق

2-     تجمع قبیله ای

3-     توده

4-     همگان

پاسخ : گزینه یک

از میان رفتن حس مسئولیت فردی ویژگی کدام یک از انواع تجمعات انسانی است؟

1-     توده

2-     عامه یا همگان

3-     انبوه خلق

4-     اجتماع اختیاری

پاسخ : گزینه سه

در نگرش گوستاولوبون به مطبوعات می توان گفت:

1-     مطبوعات  در پیدایش عقاید بنیادی موثر هستند

2-     مطبوعات عامل  پیدایش " انبوه تنها " هستند

3-     مطبوعات در پیدایش همگان و اجتماع تاثیر بنیادی دارند

4-     مطبوعات از ارکان پیدایش عقاید متغیر انبوه خلق هستند

درس اول:الگوی بصیرت و محاوره پائولو فریره

فریره مشهورترین منتقد در حیطه ارتباطات و توسعه است.

اصل و اساس فکر او بر محاوره قرار دارد، یعنی مردم در کنار علاقه به دریافت خبر ، علاقه به انتشار و انتقال اندیشه های خود به دیگران دارند.و این به منزله یک فراگرد ارتباطی مشارکتی است.

در فراگرد ارتباطی مشارکتی محاوره عامل دستیابی به آزادی است و فراگردهای ارتباطی فاقد مشارکت و محاوره به از خود بیگانگی منجر می شود.

*به اعتقاد فریره انتقال یک سویه معلومات از یک منبع موقتی قدرتمند به دریافت کنندگان انفعالی به رشد شخصیت آنها کمک نمی کند.بر همین اساس فریره نظام جدیدی را تحت عنوان آموزش ستمدیدگان در کتابی با همین عنوان می کند که بر مبنای اصول پنجگانه زیر استوار است:

محاوره ، طرد تفاوت دو طرف ارتباط ، اعتقاد به توانایی و خلاقیت فرد ، مشارکت در کوشش های رهایی بخش ارتباطی.(منبع زارعیان مبانی ارتباطات)

تست های مربوط

معروفترین کتاب پائولو فریره متفکر برزیلی چه نام دارد؟

1-     هشیار سازی فرهنگی

2-     آموزش برای پیشرفت

3-     تفکر انتقادی

4-     آموزش ستمدیدگان 

پاسخ:گزینه 4

پائولو فریره اندیشمند معروف برزیلی برای ارتباطات چه نقش مهمی قایل شده است؟

1-     آموزش

2-     هشیار سازی

3-     سازماندهی

4-     سرگرمی

پاسخ:گزینه یک

پائولو فریره اندیشمند برزیلی در طرد شیوه ارتباطی در برنامه های آموزشی  روش موجود را آموزش -------نامیده است.

پاسخ:آموزش مخزنی

منابع آزمون کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی

 نمی توان ادعا کرد منابع آزمون کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی منحصر به موارد ذیل است ولی تجربه سال های گذشته نشان داده که احتمال طرح سوال از این منابع بیشتر است، ضمن اینکه بعضی از مباحث بسیار مهم مانند جامعه اطلاعاتی که پیش بینی می شود امسال در سوالات گنجانده شود نیز در این منابع گنجانده شده است. البته منابع ذکر شده بر اساس آزمون کارشناسی ارشد دانشگاههای دولتی بویژه دانشگاههای علامه طباطبایی و تهران تنظیم شده است.

بر اساس تجربه شخصی خودم بعضی از منابع را با ستاره مشخص کرده ام که فکر می کنم مهمتر از بقیه هستند و از این منابع سوالات بیشتری طرح می شود.( البته این موارد به هیچ وجه به معنای مهم بودن دیگر منابع ذکر شده نیست.)

مواد آزمون کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی و منابع پیشنهادی برای مطالعه این رشته ( کد 1138 ) به این شرح است:

مبانی کلی ارتباطات اجتماعی

(مباحث شناخت وسایل ارتباط جمعی، نظریه های ارتباط جمعی، حقوق ارتباط جمعی، ارتباطات بین المللی، مخاطبان ارتباطات(

کتاب های:

*وسایل ارتباط جمعی، تالیف دکتر معتمد نژاد، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
 *حقوق مطبوعات، تالیف دکتر کاظم معتمد نژاد، انتشارات مرکز تحقیقات رسانه ها

*ارتباط شناسی؛ تالیف دکتر مهدی محسنیان راد، انتشارات سروش
* جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، تالیف ژان کازنو، ترجمه دکتر باقر ساروخانی و دکتر منوچهر محسنی، انتشارات اطلاعات
*جامعه شناسی ارتباطات، دکتر باقر ساروخانی _ انتشارات اطلاعات
مبانی ارتباط جمعی، تالیف دکتر سید محمد دادگران، انتشارات فیروزه
 *یک جهان، چند صدا، ویرایش شون مک براید، ترجمه ایرج پاد، انتشارات سروش
  نظریه رسانه ها، تالیف فرد اینگلس، ترجمه محمود حقیقت کاشانی، انتشارات مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیما
  ارتباطات اقناعی، تالیف اتولربینگر، ترجمه علی رستمی، انتشارات مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیما
  تلویزیون در زندگی کودکان ما، تالیف شرام، لابل، پارکر، ترجمه محمود حقیقت کاشانی، انتشارات مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیما
 *نظریه های ارتباطات، تالیف ورنر سورین، ترجمه دکتر علیرضا دهقان ، دانشگاه تهران
 کاربرد نظریه های ارتباطات ، تالیف سورین ویندال و همکاران، ترجمه دکتر علیرضا دهقان ، دانشگاه تهران

  ژئوپلتیک اطلاعات ،تالیف آنتونی اسمیت، ترجمه فریدون شیرانی ، سروش
  نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی، تالیف دکتر هرمز مهرداد، فاران
 گذر از نوگرایی ، تالیف دکتر حمید مولانا ، ترجمه یونس شکرخواه
  *مطبوعات، تالیف پیر آلبر، ترجمه فضل الله جلوه، انتشارات انقلاب اسلامی
 جریان بین المللی اطلاعات ، تالیف دکتر حمید مولانا، ترجمه یونس شکرخواه
 *اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی،تالیف دکتر کاظم معتمدنژاد، مرکز پژوهش های ارتباطات
 *جامعه اطلاعاتی،اندیشه های بنیادی، دیدگاههای انتقادی و چشم اندازهای جهانی، تالیف دکتر کاظم معتمدنژاد، مرکز پژوهش های ارتباطات
 نظریه های جامعه اطلاعاتی، تالیف فرانک وبستر، ترجمه اسماعیل قدیمی، انتشارات قصیده سرا
 درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، تالیف دنیس مک کوئیل، ترجمه دکتر پرویز اجلالی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
 نظریه های ارتباطات اجتماعی، تالیف افشین رزاقی، نشر پیکان
مقالات مربوط در فصلنامه رسانه ها

*جزوه های درسی اساتید دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران نیز بسیار مفید است. ( به عنوان مثال جزوه نظریه های ارتباطات جمعی دکتر مهدیزاده از منابع اصلی محسوب می شود(.

اصول روزنامه نگاری

مباحث: شیوه نگارش فارسی در مطبوعات، اصول روزنامه نگاری ، روزنامه نگاری عملی 1و2 ، ویراستاری و مدیریت اخبار

کتاب های:

*روزنامه نگاری با فصلی جدید در بازنگری معاصر، تالیف دکتر کاظم معتمد نژاد با همکاری دکتر ابوالقاسم منصفی، نشر سپهر
 *روزنامه نگاری نوین، تالیف:دکتر نعیم بدیعی و حسین قندی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
مقاله نویسی، تالیف حسین قندی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
 *شیوه نگارش فارسی در مطبوعات، تالیف شادروان حسین عماد افشار، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
خبر، تالیف دکتر یونس شکرخواه، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
 روش های مصاحبه خبری، تالیف دکتر مهدی محسنیان راد، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
*مجموعه مقالات روزنامه نگاری حرفه ای، تالیف سید فرید قاسمی
شیوه های مصاحبه در مطبوعات، تالیف سوزان دان، ترجمه علی ایثاری کسمایی، انتشارات موسسه ایران
ویراستاری و مدیریت خبر، تالیف علی اکبر قاضی زاده، انتشارات موسسه ایران
گرافیک مطبوعاتی، تالیف کامران افشار مهاجر، انتشارات سمت
*مقالات مربوط در فصلنامه رسانه ( مخصوصا ویژه نامه های آموزشی آن که 2 مجموعه می باشد و مجموعه دوم آن در مرداد ماه جاری منتشر شده است.)
 
در زمینه روزنامه نگاری، تمام کتاب ها و حتی مقالات روزنامه ها نیز می توانند مرجعی برای طرح سوال باشند و آشنایی با این حرفه و کار عملی به جای مطالعه صرف بسیار مفیدتر است. ( برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر می توانید به قسمت کتابخانه علوم ارتباطات سایت مراجعه کنید.)

(زبان تخصصی (انگلیسی

در حد درک متون تخصصی ارتباطات اجتماعی و واژگان منابع خاصی مورد نظر نیست.

مطالعه کتابهای زیر توصیه می شود:

*انگلیسی برای دانشجویان روزنامه نگاری و علوم ارتباطات، تالیف دکتر سید محمد ضیاء حسینی و فهیمه معرفت، انتشارات سمت
زبان انگلیسی تخصصی روابط عمومی و ارتباطات، تالیف میر سعید قاضی و هوشنگ عباس زاده، انتشارات موسسه نشر علم نوین
واژه نامه پژوهش های ارتباطی و رسانه ای، دکتر یونس شکرخواه، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
  واژه نامه ارتباطات، دکتر یونس شکرخواه، سروش
 *رسانه و سیاست در انقلاب مشروطیت ایران دکتر علی اصغر کیا که به زبان انگلیسی نوشته شده، انتشارات سایه روشن
خواندن متون مطبوعاتی، بدون نویسنده مشخص، انتشارات سمت و دانشگاه امام صادق(ع)
خواندن متون مطبوعاتی، تالیف دکتر صابر دلشاد، انتشارات سمت
*ویژه نامه ارتباطات در ایران فصلنامه رسانه (به زبان انگلیسی)
چکیده های مقالات تخصصی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها که هر سه ماه یکبار به صورت جزوه منتشر می شود.

*جزوه های درسی اساتید دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران نیز بسیار مفید است.

*تجربه سال های گذشته نشان می دهد که بیش از نیمی از سوالات بخش زبان مربوط به اطلاعات عمومی زبان می باشد و تنها کمتر از نیمی از سوالات و یا حتی حدود یک سوم به صورت تخصصی مرتبط با علوم ارتباطات است.

آمار و روش تحقیق

در حد مباحث دروس آمار در علوم اجتماعی، روش تحقیق در علوم اجتماعی، تحلیل محتوای پیامهای ارتباطی در دوره کارشناسی رشته علوم ارتباطات اجتماعی)

کتابهای:

* روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، تالیف ارل ببی ، ترجمه دکتر رضا فاضل، دانشگاه تهران
 روش پیمایشی در تحقیق اجتماعی، تالیف: دی.ای.دوس، ترجمه مریم رفعت جاه و رخساره کاظم، نشر مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی
 کند و کاوها و پنداشته ها، تالیف دکتر فرامرز رفیع پور، تهران: انتشارات شرکت انتشار
مبانی پژوهش در علوم رفتاری، تالیف فرد کرلینجر، ترجمه حسن پاشا شریفی و دکتر جعفر نجفی زند، جلد اول و دوم، انتشارات آوای نور
مقدمه ای بر آمار در علوم اجتماعی، تالیف نورمن کورتز، ترجمه حبیب الله تیموری، انتشارات نشر نی
مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تالیف دکتر علی دلاور، انتشارات رشد
احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی، تالیف دکتر علی دلاور، انتشارات رشد
مبانی آمار، تالیف کریم منصور فر

*جزوه های درسی اساتید دانشگاه تهران بویژه دکتر عبداللهیان و دانشگاه  علامه طباطبایی بویژه دکتر شریفیان نیز بسیار مفید است.
شایان ذکر است منبع اصلی جزوه دکتر عبداللهیان کتاب روشهای تحقیق در علوم اجتماعی تالیف ارل ببی ، ترجمه دکتر رضا فاضل  و منبع اصلی جزوه دکتر شریفیان کتاب مبانی آمار کریم منصورفر  و کند و کاوها و پنداشته ها تالیف دکتر فرامرز رفیع پور می باشد.

تاریخ معاصر ایران و جهان و مسایل بین المللی معاصر

منابع خاصی را نمی توان برای این بخش عنوان کرد، با این وجود مطالعه تاریخ معاصر از آغاز قرن نوزدهم به بعد و مسایل بین المللی جهان از جنگ جهانی دوم به بعد و بویژه تاریخ مشروطیت ایران پیشنهاد می شود.

بعضی از کتاب های پیشنهادی به این شرح می باشد:

تحولات روابط بین الملل، تالیف دکتر احمد نقیب زاده
  ایران بین دو انقلاب، تالیف یرواند آبراهامیان
* کتابهای تاریخ دبیرستان رشته علوم انسانی

* مطبوعات سیاسی در عصر مشروطیت، تالیف دکتر حسین ذاکر، انتشارات دانشگاه تهران
* تاریخ مطبوعات جهان، تالیف آلن پیر
تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، تالیف گوئل کوهن
* تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تالیف استاد سید محیط طباطبایی، انتشارات بعثت
 اندیشه های سیاسی در قرن بیستم، تالیف دکتر حاتم قادری، انتشارات سمت
* تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران( دو جلد)، تالیف دکتر علیرضا ازغندی، انتشارات سمت
*تاریخ روزنامه نگاری ایران(دوجلد)، تالیف سید فرید قاسمی ، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
رویدادهای مطبوعاتی ایران، تالیف سید فرید قاسمی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها

از سید ضیاء تا بختیار، مسعود بهنود
 قدرت های جهان مطبوعات، مارتین واکر
 سیر ارتباطات اجتماعی در ایران، دکتر حمید مولانا

*کتاب های فراوان استاد سید فرید قاسمی در  زمینه تاریخ مطبوعات بسیار مفید است.

***کتاب های راهنما و تستی که در زمینه آزمون کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی منتشر شده اند، به این شرح می باشند:

مجموعه علوم ارتباطات اجتماعی، گردآوردگان دکتر سید رضا نقیب السادات و ابراهیم گودرزی فراهانی، انتشارات کارآفرینان _ این کتاب در بر گیرنده  11 آزمون است که کنکورهای سال های 74 تا 79 دانشگاه سراسری و دانشگاه آزاد را (به استثنای کنکور سراسری سال 77 ) شامل می شود. البته متاسفانه بسیاری از پاسخ های این کتاب نادرست می باشد.

کنکور کارشناسی ارشد ارتباطات اجتماعی،گردآوری حاجی محمد احمدی، انتشارات کارآفرینان در این کتاب بعضی از نکات آزمون های سال های 74 تا 83 دانشگاههای سراسری و آزاد عنوان و پرسش های چهار گزینه ای آزمون های سال های 81 و 82 نیز ارایه شده است.

کتاب روزنامه نگاری( ویژه داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی)، فریبا صیاد و دکتر علی اکبر فرهنگی، انتشارات شرکت تعاونی خدمات آموزشی کارکنان سازمان سنجش آموزش کشور و سنجش تکمیلی مدرس این کتاب در واقع ترکیبی از دو کتاب روزنامه نگاری نوین دکتر نعیم بدیعی و حسین قندی و کتاب روزنامه نگاری دکتر معتمد نژاد است و جالب اینکه با وجودی که بیشتر قسمت های این کتاب دارای نثر مشابه با این دو کتاب است حتی نامی نیز از این منابع برده نشده است.

مبانی ارتباطات(مبانی کلی ارتباط جمعی) ویژه داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی، دکتر علی اکبر فرهنگی، انتشارات شرکت تعاونی خدمات آموزشی کارکنان سازمان سنجش آموزش کشور و سنجش تکمیلی مدرس در این کتاب علاوه بر توضیح مختصر بعضی از مباحث، تست هایی نیز ارایه شده است.

آمار و روش تحقیق، علی اسماعیلی و دکتر اسماعیل بیابانگرد، نتشارات شرکت تعاونی خدمات آموزشی کارکنان سازمان سنجش آموزش کشور و سنجش تکمیلی مدرس در این کتاب علاوه بر توضیح مختصر بعضی از مباحث، تست هایی نیز ارایه شده است.

*****تذکرات مهم در خصوص نحوه آزمون*****

*تمامی سوالات به صورت تستی چهار جوابی خواهد بود.

*رشته علوم ارتباطات اجتماعی از جمله رشته هایی محسوب می شود که از امسال شامل طرح آ.ت.ت شده است، لذا 30 درصد نمره مربوط به مصاحبه حضوری با اساتید دانشگاههای علامه طباطبایی، تهران و صدا و سیما می شود.( این روش در کنار محاسنی که دارد متاسفانه می توانند به عاملی برای اعمال سلیقه تبدیل شود.)

* در مصاحبه، دانستن زبان انگلیسی بویژه در مصاحبه دانشگاه تهران بسیار حائز اهمیت است.

* در مصاحبه دانشگاه علامه طباطبایی علاوه بر طرح پرسش هایی در مورد نظریه های ارتباطات، توجه ویژه ای به تسلط فرد به اصول روزنامه نگاری می شود.

نوشته شده توسط: علیرضا کتابدار

به نقل از علوم ارتباطات ایران

سوالات کارشناسی ارشد مبانی کلی ارتباط جمعی با پاسخ

31 - زنبور برای رساندن پیام به هم جنسان خود از چه شیوه ای استفاده می کند؟

1-بو    

2-صدای بال                

 3- رقص                                 

  4- هر سه

32- زمانی که انسان از شنیدن خبر موفقیت یک هم وطن در خارج از کشور احساس غرور می کند و نسبت به آن حساسیت نشان می دهد کدام یک از ارزش های  خبری در خبر وجود دارد؟

1- شهرت  

 2- دربرگیری    

 3- مجاورت معنوی                      

 4 – مجاورت جغرافیایی

33 – کدامیک از نشریات ذیل به عنوان نخستین روزنامه غیر دولتی و ملی ، انتشار خود را داخل کشور آغاز کرد و در جهت مبارزه با انحصارگری مطبوعاتی دولت گام برداشت؟

1- ادب         

 2- طلوع         

  3- روزنامه قانون                     

 4 – روزنامه تربیت

34 – کدام یک از اندیشمندان ذیل بر صفات خردگرایانه و مساوات طلبانه افکار عمومی در طول عصر روشنگرایی تاکید دارد؟

1 – یورگن هابر ماس         

 2 – شات اشنایدر     

  3- گینزبرگ          

4 – لردبرایس

35- هنگامی که منبع تبلیغ برای مخاطبان شناخته شده نباشد به آن تبلغ ---------- می گوییم.

1 – سفید           

 2 – سیاه               

 3- خاکستری                 

 4 – بی رنگ

36 – از نظر کلاپر عوامل میانجی در تاثیر رسانه ها کدامند؟

1- فرایند های گزینشی ، قدرت فکری فرد ، هنجارهای گروهی ، رهبری افکار

2 -  فرایند های گزینشی ، فرایندهای گروهی ،  هنجارهای گروهی ،ارتباط میان فردی

3 - فرایند های گزینشی ، فرایندهای گروهی ، هنجارهای گروهی ، رهبری افکار

4- فرایند های گزینشی ، فرایندهای گروهی ، نفوذ فردی ، رهبری افکار

37 – کدام نظریه پرداز به آثار تخدیر کننده و منفعل سازنده وسایل ارتباط جمعی پرداخت ؟

1 – آلتوسر       

2 – آدورنو                

 3- مارکوزه                       

 4 – هابر ماس

38 – واژه آی تی یو ITU  مخفف کدام یک از سازمان های بین المللی است؟

1- اتحادیه بین المللی ارتباطات

2 – انجمن بین المللی ارتباطات

3 – انجمن تحقیق در ارتباطات جمعی

4 - اتحادیه بین المللی ارتباطات راه دور

39 – ماهواره هایی که با موشک های پرتاب کننده قوی در مدارهای استوایی زمین قرار داده می شوند وبا سرعت گردش زمین برابر است ، چه نام دارد؟

1 – بین الملل          

2 – مداری              

3 – مدار ثابت             

  4 – منطقه ای

40 – کدام مورد جزو ویژگی های تکنولوژی نوین ارتباطی نمی باشد؟

1 – همزمانی               

 2 – جمع زدایی            

 3 – تقابلی بودن          

 4 – منطقه ای

41 – کدامیک جزو شیوه های متداول جهت دهی افکار عمومی نمی باشد؟

1 – ترغیب            

 2 – تقویت            

 3 – تثبیت                  

4- تضعیف      

42- در نشانه های نمادین ، رابطه بین نشانه و آنچه بدان دلالت می کند از چه نوعی است؟

1 – طبیعی                  

2 – اشاره ای                   

 3 – قراردادی             

4 – شباهت

43 – در مدل ارتباطی نشر نوآوری ها (راجرز و شومیکر) ، سودمندی نسبی ، قابلیت سازگاری و قابلیت انطبلق ، مربوط به کدام مرحله از مراحل مدل است؟

1 – آگاهی        

2 – تایید                

 3- ترغیب                            

   4 – تصمیم       

44 – ساکنان محله روشنفکری بخشی از کدام مدل ارتباطی است؟

1 – مدل آبراهام مول              

 2 – کلود شانون             

 3 – مدل ویندال               

 4 – ویلبر شرام  

45 – از بیانیه های زیر کدام یک صحیح نیست؟

1 – ارتباط یک فراگرد است.

2 – عناصر فرگرد دارای کنش متقابل هستند.

3 – آغاز فراگرد معلوم نیست ، اما پایان آن مشخص است.

4 – دوربین عکاسی قادر به بازسازی کامل آنچه که عکس می گیرد، نیست.

46 – مفاهیم استفاده انتخابی، ادراک انتخابی وانباشت انتخابی، برای توضیح کدام یک از اثرات رسانه ها به کار می روند؟

1- اصلاح نظرات      

2 – تقویت عقیده                   

 3 – ترویج نوآوری               

 4 – تغییر عقاید

47– از نظرنقش معنی در ارتباطات ، کدام بیانیه صحیح نیست؟

1- معنی فقط در انسان هاست

2 – کلمات معنی یکسان برای انسان ها ایجاد نمی کنند

3 – در ارتباط ، معنی منتقل نمی شود و معنی در پیام نیست.

4 – با دیگران همانگونه رفتار کن که انتظار داری با تو رفتار کنند.

48 – تکنولوژی تله ماتیک چه نوع تکنولوژیی هستند؟

1 – رادیو و تلویزیون

2 – تکنولوژی های شخصی

3 –همان  تکنولوژی های اتنوترونیک

4 – رسانه های بزرگ که به زیربنای گسترده ی سخت افزاری نیاز دارند

49– قانون حداقل پیامدها یعنی :

1 – محدود بودن اثر ارتباط جمعی

2 – حداقل بودن تخریب در اثر ارتباط جمعی

3 – حداقل پیام ها بیشترین تاثیر را خواهد داشت

4 – محدود بودن تعداد پیام های ارتباط جمعی

50 – اثر هم صدایی رسانه های جمعی کدام است؟

1 – ایجاد ناهمنوایی بین مخاطبان رسانه ها

2 - ممانعت از رسیدن محتوای پیام به مخاطب

3 – ممانعت از مواجهه گزینشی مخاطب

4 – موثر در تنویر افکار

51 – از نظر هابر ماس افکار عمومی در حوزه عمومی بورژایی کدامیک از ویژگی های زیر را دارد؟

1 – محصول فرایند انتقال از حوزه خصوصی است

2 – چیزی بیش از آگاهی است

3 – نوع واقعی آگاهی است که در این حوزه شکل می گیرد

4 - نوع واقعی آگاهی است که محصول فرایند انتقال از حوزه دیگری است

52 –رمز دو – دویی کلمه در رادیو اشاره به چیست؟

1 – جنس صدای گوینده و نقش سکوت

2 – صدای گوینده و لهجه خاص او

3 – معنای آشکار کلمه و معنای ضمنی آن

4 – خود کلمه و صدایی که آن را ادا می کند

53-کدام ویژگی مربوط به ارتباطات سنتی است ؟

1 ) نهادی بودن ارتباطات

2-شخصی بودن پیام های ارتباطی

3 ) یکنواخت بودن پیام های ارتباطی                   

4-وابستگی ارتباطات به سایر عناصر زندگی اجتماعی

54 -کدام یک از مخاطبان زودتر تحت تاثیر پیام متقاعد کننده قرار می گیرند ؟

1 ) مخاطبانی که از عزت نفس کمتری برخور دارند

2) مخاطبانی که از عزت نفس بیشتری برخوردارند.

3 ) مخاطبانی که عزت نفس بیشتر و پیش ذهن مخالف قبلی نسبت به پیام دارند .

4 ) مخاطبانی که عزت نفس کمتر و پیش ذهن موافق قبلی نسبت به پیام دارند .

55 ) کدام پژوهشگر واضع نظریه کاشت در ارتباطات جمعی می باشد ؟

1 ) چورج گربنر         

2) راجرز                 

3)کلاپر                   

4 ) مک کوئیل

56) سنجش افکار عمومی با روش علمی پیرامون مسائل سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی اولین بار از سوی چه کسی انجام شد ؟

1 ) ادوین امری                  

2 ) ژرژ گالوپ           

3 ) ژرژ گورویچ

4 ) کورت لوین

57 ) کدام اصطلاح از نظر معنی با بقیه متفاوت است ؟

1 ) اثر بومرانگ                   

2 ) پس خورد           

3 ) شی سروری     

4 ) عمل وارونه

58 ) اگر مفهوم مورد نظر فرستنده پیام M  و مفهوم دریافت شده ی گیرنده پیام N باشد نسبت M  به N  در کدام یک از حالات زیر ارتباط کامل تلقی می شود ؟

1- N/M=0

2-N/M=1

3-N/M(1

- 4 N/M)1

59 ) در جریان های بین المللی اخبار و اطلاعات در سطح جهان ، مدل های متفاوتی ارائه شده است ، مدل مثلثی از سوی کدام یک از صاحبنظران مطرح شده است ؟

1 ) گربنر و مروانی

2 ) نیوکامب

3)کاپلان                  

4) شیلر

60) در کدام نظریه ارتباطی ، تمایل به سخن گفتن راجع به موضوعات ، تحت تاثیر تصور فضای عقیده است ؟

1 ) اقتضایی            

2 ) گلوله جادویی       

3) وساطت             

4 ) مارپیچ سکوت

61 ) در نظریه وابستگی که توسط دی فلور ارائه شد :

1 ) افراد وابستگی های متفاوتی به رسانه ها دارند           

2 ) وابستگی افراد به سازمان مهم است

3) رسانه ها به افراد وابسته اند 4) سازمان ها به رسانه ها وابسته اند

62 ) طبق نظر مک گوایر و پاپاجورجیس ، بیشتر افراد باورهایی دارند که در معرض چالش قرار نگرفته است و هنگامی که به این باورها حمله شود ، ممکن است به آسانی تسلیم شوند ،زیرا فرد عادت ندارد تا به دفاع از آنها بپردازد . این نظریه ،........ خوانده میشود .

1 ) نظریه تلقیح     

2) نظریه باورهای ضعیف

3 ) نظریه تغییر نگرش      

4 ) نظریه مک گوایر – پاپاجورجیس

63) این نظریه که گوینده یک پیام ، سوای بازخورد ناشی از گیرنده پیام ، از یک بازخورد دومین نیز برخوردار است ، متعلق به کیست ؟

1 ) آندروش             

2 ) اسمت              

3 ) مالتزکه    

4) وایت

64 ) سه متغیر مهم در مارپیچ سکوت کدام است ؟

1 ) تراکم ، همه گیر بودن و هم صدایی                    

2 ) تراکم ، سکوت مخاطب و تعداد صداها

3 ) تراکم ، همه جایی بودن و هم صدایی                

4- تراکم ، هم صدایی و ترس از هنجارهای گروهی

65-مدل استفاده و وابستگی ، کدام نقص را در نظریه استفاده و خشنودی جبران می کند ؟

1 ) تاکید بیش از حد بر خشنود کردن مخاطب                 

2 ) تاکید زیاد بر نقش جامعه

3 ) تاکید بیش از حد بر فرد  

4) تاکید بیش از حد بر نیازها

66 ) چه زمانی وابستگی مردم به رسانه ها بیش ازهمیشه میشود ؟

1 ) در شرایط اعتماد اجتماعی 2 ) در صورت اعتماد به رسانه

3 ) درشرایط عدم اطمینان و ابهام                       

4 ) در شرایط پر مصرف بودن رسانه

67) با استفاده از کدام رمز فنی دوربین می توان به سوژه ، قدرت بیشتری دارد ؟

1 ) اندازه ی نما                 

2 ) زاویه دوربین                 

3 ) وضوح تصویر                 

4 ) نورپردازی

68) کدام یک از نشانه های زیر از نوع اشاره ای است ؟

1 ) کدام پرچم                   

2 ) ره پا                           

3 ) عکس               

4 )مجسمه

69 ) کدام ویژگی مربوط به ارتباطات مستقیم است ؟

1 ) بازخورد سریع و آنی       

2 ) گوناگون محتوای پیام      

3 ) فراوانی پیام ارتباطی     

4 ) وسعت حوزه ی انتشار

70 ) در فرآیند گزینش پیام توسط مخاطب ، کدام ترتیب درست تر است ؟

1)ادراک گزینشی ، مواجهه گزینشی ، توجه گزینشی ، نگهداشت گزینشی

2 ) توجه گزینشی ، درک گزینشی ، نگهداشت گزینشی ، مواجهه گزینشی

3 ) نگهداشت گزینشی ، درک گزینشی ، توجه گزینشی ، مواجهه گزینشی

4 ) مواجهه گزینشی ، توجه گزینشی ، درک گزینشی ، نگهداشت گزینشی

31 3 32 3 33 4 34 1 35 2 36 3 37 2 38 4 39 3 40 3
41 1 42 3 43 3 44 1 45 3 46 2 47 4 48 4 49 1 50 3	51 2 52 4 53 2 54 4 55 1 56 2 57 3 58 2 59 1 60 4	61 1 62 1 63 1 64 3 65 4 66 3 67 2 68 2 69 1 70 4

انتقال وبلاگ آزمون ارتباطات پرشین بلاگ به بلاگ سکای

سلام به همگی

از این پس درس های ارتباطات جمعی وبلاگ آزمون ارتباطات (در پرشین بلاگ) به اینجا منتقل می شوند.