درس سوم : مکتب فرانکفورت (1)
درس سوم

مکتب فرانکفورت (1)

 

این مکتب یک مکتب انتقادی است که در سال 1923 به وجود آمد.در این مکتب اعتقاد بر این است که در جامعه نوین سرکوبی ناشی از عقلانیت جای استثمار اقتصادی (به عنوان مساله غالب) را گرفته است.و کانون تسلط از اقتصاد به قلمرو فرهنگ کشیده شده است.

پیشگامان فرانکفورت آدورنو و هورک هایمر هستند که مقاله صنایع فرهنگی و فرهنگ توده را ارایه دادند.و معتقد به مارکسیسم بدون پرولتاریا بودند.دیدگاه آنها مبتنی بر نقد پوزیتویسم است.

از نظر فرانکفورت ها صنایع فرهنگی بخش جدیدی از صنعت موسسات اطلاع رسانی مثل رادیو و مطبوعات و سینماست که برای به نتیجه رساندن منافع صاحبان صنایع به کار می افتد.نتیجه این صنایع فرهنگی تولید تخدیر کننده محصولات فرهنگی ، ایجاد بازارهای وسیع تر تجاری و سازگاری سیاسی است.و در واقع فرهنگ توده ای اسیر کننده و منفعل کننده است.

صنایع فرهنگی همان فرهنگ توده ای و فرهنگ جهت داده شده غیر خودجوش و شی وارده شده و ساختگی است.نظریه پردازان نگران دورغین بودن این فرهنگ هستند .(افکار از پیش بسته بندی شده توده گیر)

آنها نگران تاثیرات ساکت کننده ، سرکوب گر و بی حس کننده این فرهنگ بر مردم هستند.

آدورنو می گوید جامعه به مدد صنایع فرهنگ نمی گذارد انسانها جان دیگری جز آن چه هست برای خود متصور شوند ، در هم ریختگی شعور به مرحله ای رسیده است که دیگر به زحمت می توان انسان ها را نسبت به این وضعیت آگاه کرد.دیگر نیازی به عمل عمدی رهبران نیست.تسلط به مرحله ای رسیده که دیگر اصلا تسلط به نظر نمی آید.

به نظر آدورنو و هورک هایمر جهان امروز و آینده اداره شده است و آزادی حقیقی دراثر توسعه عقلانیت در جامعه که همان تسلط بر طبیعت است، لطمه دیده است. درجهان امروز خرسندی و خوشبختی فرد تحقیق نمی یابد ، بلکه در روندی تاریخی با زوال فردیت انسان همرا ه است.این زوال به سه شکل است:

1-     یکپارچه شدن آگاهی به وسیله ارتباطات هدایت شده

2-     ناچیز شمردن خصلت و کیفیت فرد در تحول اشکال تولید

3-     دگرگونی در ساختمان روانی انسان به دلیل اجتماعی شدن یکپارچه انسانها

 

نظریات آدورنو و هورکهایمر بیشتر ناظر بر ساختار تکنولوژیک فرهنگ جوامع صنعتی و نقش سلطه گرایانه آن در خلق افکار عمومی است.

علاقمندی این نظریه پردازان به صنایع فرهنگی توجه آنها را به مفهوم مارکسیستی روساختار و نه زیر ساختار اقتصادی منعکس می کند.

مکتب فرانکفورت تفکیک ماکس وبر از عقلانیت صوری و ذاتی را پذیرفته است.

عقلانیت صوری : خرد تکنولوژیک : خدمت به نیروهای سلطه گر

عقلانیت ذاتی یا فرهنگی : ارزیابی وسایل بر حسب ارزش های انسانی و عدالت

 

 

هربرت مارکوزه و مفهوم تک ساختی ( فرهنگ بسته بندی شده) :

 

در فرهنگ بسته بندی شده مارکوزه بر نقش تشدید کننده رسانه های جمعی و غرق شدن سنتهای فرهنگی طبقات پایین جامعه در فرهنگ بسته بندی شده تاکید می کند.

 رسانه ها نوعی شعور کاذب ایجاد می کنند.خلاقیت و اندیشه از بین می رود و تقلید و یکپارچگی جای آن را می گیرد.پیامد چنین وضعی از نظر مارکوزه سیاست زدایی جامعه و حذف مسایل سیاسی و اخلاقی از زندگی عمومی است.

 

 

تست های مکتب فرانکفورت:

 

1- چه کسی برای اولین بار این مساله را که شبکه های الکترنیکی جهانی در رابطه با جریان اطلاعات و تمامیت فرهنگی سوال برانگیز هستند ، مطرح کرد؟

1-     چارلز رایت

2-     زیگموت بامان

3-     لئونارد مارکس

4-    هربرت مارکوزه

 

2- تاکید بر مفهوم اطمینان در کتش ارتباطی بوسیله چه کسی به عمل آمده است؟

1-     هری گریس

2-    نیکوس پولانزاس

3-     یوهان گالتونگ

4-     یورگن هابر ماس

 

3 - کدام نظریه پرداز معتقد است که بوسیله وسایل ارتاط جمعی باید با نفوذ در فرهنگ جامعه و از طریق جنگ موضعی به تدریج زمینه به دست گرفتن قدرت را فراهم کرد؟

1-     یورگن هابر ماس

2-     آنتونیو گرامشی

3-     هربرت مارکوزه

4-    تئودور آدورنو

 

4 - نخستین مطالعات و تحقیقات انتقادی درباره وسایل جدید ارتباطی در نیمه اول قرن بیستم در کدام مکتب آغاز شد؟

1-     مکتب بوداپست

2-     مکتب گلاسکو

3-    مکتب فرانکفورت

4-     مکتب شیکاگو

 

5 - نظریه تئودور آدورنو در مورد وسایل ارتباط جمعی چیست؟

1-     تاکید بر تغییرپذیری طبیعت انسانی در برخورد با وسایل ارتباط جمعی

2-     تاکید بر فقدان تعارض های اجتماعی و تعدد وسایل ارتباط جمعی

3-     تاکید بر شناختن وسایل ارتباط جمعی جزو ابزارهای اساسی قدرت

4-    تاکید بر نقش های اجتماعی منفی وسایل ارتباط جمعی

 

6 - محققان معاصر در نظریه های چه کسی ریشه های مطالعات انتقادی در زمینه ارتباطات جمعی را دنبال می کنند؟

1-    ماکس هورک هایمر

2-     کارل مارکس

3-     هربرت مارکوزه

4-     یورگن هابر ماس

 

7 - جامع ترین اثر انتقادی در مورد صنایع فرهنگی و فرهنگ توده در کشورهای غربی متعلق به  کیست؟

1-    ادگار مورن

2-     دیوید وایت

3-     رایت میلز

4-     برنارد رزنبرگ

 

8 - وابستگی فرهنگی به خاطر کدامیک از موارد زیر در جهان مطرح شد؟

1-     اختراع رادیو

2-     پیدایش سینمای ناطق

3-     اختراع تلویزیون

4-    پیدایش ماهواره

 

9 - این نظر که برای  تبدیل فرهنگ به توده صرفا احداث یک ایستگاه تلویزیونی کافی نیست بلکه شرایط و موقعیت های خاص زندگی ابتدا باید یکسان شوند تا ترکیبات و شرایط صحیح برای پذیرش پیامهای یکسان وسایل ارتباط جمعی فراهم شوند را چه کسی مطرح کرده است؟

1-     تئودور آدورنو

2-     ماکس هورک هایمر

3-     یورگن هابر ماس

4-    زیگمونت بامان

 

10 - تئودور آدورنو از اعضای مکتب معروف فرانکفورت در مورد وسایل ارتباط جمعی چه دیدگاهی را ارایه می دهد؟

1-    تاکید بر نقش های اجتماعی منفی وسایل ارتباط جمعی

2-     تاکید بر تغییر پذیری طبیعت انسانی در برخورد با وسایل ارتباط جمعی

3-     شناختن وسایل ارتباط جمعی جزو ابزارهای اساسی قدرت

4-     فقدان تعارض های اجتماعی و تعدد وسایل ارتباط جمعی

 

11 - نظریه تئودور آدورنو در مورد وسایل ارتباط جمعی چیست؟

1-     شناختن وسایل ارتباط جمعی جزو ابزارهای اساسی قدرت

2-     فقدان تعارض های اجتماعی و تعدد وسایل ارتباط جمعی

3-     تغییر پذیری طبیعت انسانی در برخورد با وسایل ارتباط جمعی

4-     تاکید بر نقش های اجتماعی منفی وسایل ارتباط جمعی

 

12- کدام  یک از اعضا یا افراد وابسته به مکتب فرانکفورت درباره صنعت فرهنگ و آثار منفی آن در جوامع معاصر نظریه پردازی کرده است؟

1- اریک فروم

2- والتر بنیامین

3- هربرت مارکوزه

4- تئودور آدورنو

 

13- انسان تک ساختی و فرهنگ بسته بندی شده رسانه ها از سوی چه کسی مطرح شده است؟

1- ماکس هورک هایمر

2- هربرت شیلر

3- هربرت مارکوزه

4- یورگن هابر ماس

 

14- فرهنگ توده و صنایع فرهنگی توسط چه کسانی مطرح شد؟

1- تئودور آدورنو و ماکس هورک هایمر

2- آدورنو و گرامشی

3- آدورنو و آلتوسر

4- آلتوسر و فریره